ΟΙ ΕΠΙΛΟΓΕΣ ΤΩΝ ΔΙΕΥΘΥΝΤΩΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ

Αναδημοσίευση από το άρθρο της ΑΥΓΗΣ 11/12/2015

ΤΟΥ ΘΑΝΑΣΗ ΜΙΧΕΛΗ βουλευτής ΣΥΡΙΖΑ Φθιώτιδας, πρώην διευθυντής Εκπαίδευσης

Το μοντέλο του πυραμιδικού -γραφειοκρατικού, κατά την επιστημονική ορολογία- συστήματος διοίκησης στην εκπαίδευση καταργήθηκε το 1981, με την άνοδο του ΠΑΣΟΚ στην κυβέρνηση. Τότε καταργήθηκαν όλοι οι διοικητικοί προϊστάμενοι: επόπτες Περιφερειών και επιθεωρητές νομών. Λίγο μετά (1986) καταργήθηκε και η ιεραρχική επετηρίδα των διευθυντών (λυκειάρχες, γυμνασιάρχες, βοηθοί γυμνασιάρχες) των Σχολικών Μονάδων. Οι πρώτοι προϊστάμενοι -διευθυντές στο εξής- Πρωτοβάθμιας και Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης σε κάθε νομό ορίστηκαν αυθαίρετα, χωρίς καμία κρίση και επιλογή, από τον υπουργό Παιδείας. Οι επόπτες Περιφερειών, που καταργήθηκαν, επανήλθαν ως περιφερειακοί διευθυντές το έτος 2002. Αυτοί, σύμφωνα με τον νόμο, περιγράφονται ως εκπαιδευτικοί αυξημένων προσόντων της επιλογής του υπουργού (εμμέσως πλην σαφώς ως στελέχη με πολιτικά χαρακτηριστικά). Έτσι επελέγησαν πάντα, από το 2002 και εντεύθεν.

Μετά την κατάργηση του «ιεραρχικού μοντέλου», ακολούθησε το μοντέλο της επιλογής διευθυντών Εκπαίδευσης με συγκεκριμένη θητεία και επιλογή βάσει προσόντων και συνέντευξης. Ως προσόντα, τα οποία σταδιακά με προεδρικά διατάγματα και αργότερα με νόμους προσδιορίστηκαν και μοριοδοτήθηκαν, ήταν: τα τυπικά προσόντα, τα επιπλέον επιστημονικά προσόντα, οι μετεκπαιδεύσεις, οι επιμορφώσεις. Τα παραπάνω αρχικά καταγράφονταν περιγραφικά, αργότερα προσμετρήθηκαν με μόρια (άρα αντικειμενικοποιήθηκαν).

Στο εξής καθοριστικό ρόλο για τις παρεμβάσεις της εκάστοτε πολιτικής ηγεσίας στις επιλογές αυτές έπαιξε η βαθμολόγηση της συνέντευξης. Αυτή, τα πρώτα χρόνια της εφαρμογής αυτού του μοντέλου, προσμετρούσε μόρια πολύ περισσότερα από το άθροισμα όλων των υπολοίπων αντικειμενικών. Συν τω χρόνω και με συνεχείς τροποποιήσεις της μοριοδότησης, το βάρος της συνέντευξης ελαττώθηκε, φθάνοντας στα 15 μόρια. Αποτελέσματα αξιολόγησης, που κάποια νομοθετήματα πρόβλεπαν, δεν υπήρχαν στην εκπαίδευση, δεδομένου ότι αυτή καταργήθηκε το 1982. Μία φορά μόνο (το 2007), αντ' αυτής, ορίστηκαν από το υπουργείο εξετάσεις ΑΣΕΠ με το σύστημα των απαντήσεων σε 100 ερωτήσεις πολλαπλών επιλογών. Ο υποψήφιος όφειλε να απαντήσει ορθώς τουλάχιστον σε 60. Οι, πλέον αυτών, ορθές απαντήσεις μοριοδοτούνταν.

Τη συνέντευξη διενεργούσε το 7μελές Συμβούλιο Κρίσεων, με 5 μέλη (διοικητικά και επιστημονικά στελέχη) διορισμένα από τον εκάστοτε υπουργό και δύο αιρετούς, εκλεγμένους από τους εκπαιδευτικούς. Οι κρίσεις γίνονταν πανελλαδικά, ασχέτως της δήλωσης προτίμησης για την τοποθέτηση του ενδιαφερόμενου.

Κύριο χαρακτηριστικό όλων των παραπάνω ήταν ότι σχεδόν σε καμιά περίπτωση δεν τηρήθηκε η θεσμοθετημένη τετραετής θητεία των διευθυντών. Όταν άλλαζε η κυβέρνηση, η νέα έπαυε τις θητείες των υπηρετούντων διευθυντών. Χαρακτηριστικότερο παράδειγμα το 2004, όταν, λίγους μήνες μετά την εκλογική νίκη της Ν.Δ., παύθηκαν όλοι οι διευθυντές Εκπαίδευσης, οι οποίοι είχαν επιλεγεί μόλις δυο χρόνια πριν (το καλοκαίρι του 2002), και διορίστηκαν στη συντριπτική τους πλειονότητα άλλοι. Επιλογές με νέο νόμο έγιναν πολύ αργότερα (το 2007). Η τακτική αυτή συνεχίστηκε. Οι τελευταίες επιλογές διευθυντών Εκπαίδευσης (58 Πρωτοβάθμιας και 58 Δευτεροβάθμιας) έγιναν το καλοκαίρι του 2010, με πενταετή θητεία που έληξε στις 31 Αυγούστου του 2015.

Η σημερινή κυβέρνηση παρέτεινε τη θητεία τους μέχρι την επιλογή νέων, η οποία θα γίνει με τον μόλις ψηφισθέντα νόμο - ουσιαστικά τροποποιήσεις των δυο προηγούμενων. Οι ουσιαστικότερες τροποποιήσεις είναι: Η αποδοχή της ψήφου των εκπαιδευτικών (στελέχη Σχολικών Μονάδων) ως παράγοντα άμεσης συμμετοχής τους στην επιλογή, αλλά και η αποδοχή της συνέντευξης ενώπιον του 5μελούς πλέον Συμβουλίου Κρίσεων. Συμβούλια Κρίσεων με περιορισμένη βαρύτητα των υπηρεσιακών παραγόντων (τρεις στα πενταμελή, έναντι πέντε στο προηγούμενο επταμελές). Ουσιαστική, επίσης, είναι η συγκρότηση 5μελών Συμβουλίων ανά Περιφέρεια (13 συνολικά) στη λογική της αποκέντρωσης της διοίκησης, έναντι ενός 7μελούς δίπλα στο υπουργείο. Σε κάθε περίπτωση η συμμετοχή των εκπαιδευτικών εκφράζεται με την παρουσία των δύο αιρετών τους (τώρα δύο στα πενταμελή, πριν δύο στο επταμελές), αλλά και άμεσα με την ψήφο των διευθυντών και υποδιευθυντών των Σχολικών Μονάδων.

Εμφανώς προκύπτει ότι πρόκειται για την πλέον βελτιωμένη μορφή κρίσεων - επιλογών στελεχών της εκπαίδευσης, συγκριτικά με όλες τις προηγούμενες. Αν ύστερα από την παράθεση των παραπάνω, γνωστά στους εκπαιδευτικούς και όχι μόνο, κάποιοι εξακολουθούν να σχολιάζουν για κομματικές επιλογές της κυβέρνησης, είναι πρόδηλο πως πρόκειται για προπαγάνδα εντασσόμενη στη γενικότερη προσπάθεια δημιουργίας κλίματος εις βάρος της.