Ενεργειακά "δώρα" προς τους καταναλωτές

Η εταιρεία από την οποία προμηθεύεστε καύσιμα, ηλεκτρική ενέργεια ή φυσικό αέριο μπορεί στο άμεσο μέλλον να σας χτυπήσει την πόρτα και να σας κάνει δώρο καινούργιες λάμπες χαμηλής κατανάλωσης ενέργειας, να σας συντηρήσει τον καυστήρα θέρμανσης ή ακόμη και να σας τον αλλάξει! Δεν αποτελεί φανταστικό σενάριο αλλά μία υπαρκτή προοπτική δεδομένου ότι όλοι οι προμηθευτές ενέργειας έχουν νομική υποχρέωση να εξασφαλίσουν συγκεκριμένους στόχους εξοικονόμησης ενέργειας μέχρι το 2020 αρχικά και ως το 2027 σε επόμενο στάδιο. Και αν δεν το κάνουν απειλούνται με σοβαρά πρόστιμα μεγέθους εκατομμυρίων ευρώ που έχουν προκαλέσει σοβαρή ανησυχία στην αγορά για τις επιπτώσεις τους - ακόμη και στη βιωσιμότητα των επιχειρήσεων - εφόσον επιβληθούν.

Πρόκειται για το λεγόμενο καθεστώς επιβολής που θεσπίστηκε με τον νόμο 4342/2015 και εξειδικεύτηκε με αποφάσεις του υπουργού Περιβάλλοντος και Ενέργειας Γιώργου Σταθάκη οι οποίες προσδιορίζουν αναλυτικά το στόχο εξοικονόμησης που οφείλει να πετύχει κάθε ένας από τους 32 συνολικά προμηθευτές ηλεκτρικής ενέργειας, φυσικού αερίου και υγρών καυσίμων σε ετήσια βάση.

Ενδεικτικά (ο πλήρης κατάλογος είναι στην ιστοσελίδα του Κέντρου Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας, ΚΑΠΕ που έχει αναλάβει τη διαχείριση του προγράμματος, στη διεύθυνση http://www.cres.gr/obs/yliko.html) για τον οικιακό τομέα προτείνονται τα εξής μέτρα βελτίωσης της ενεργειακής απόδοσης: μονώσεις του κτιρίου και των σωληνώσεων, αποδοτικά συστήματα θέρμανσης και συσκευές ελέγχου (θερμοστάτες, βαλβίδες κλπ.), τηλεθέρμανση, ηλιακοί θερμοσίφωνες, ενεργειακά αποδοτικές οικιακές συσκευές (πλυντήρια κλπ.) και λαμπτήρες, έξυπνα συστήματα θέρμανσης, παράθυρα / υαλοπίνακες υψηλής ενεργειακής απόδοσης. Αντίστοιχες είναι οι προτάσεις για τα κτίρια του τομέα υπηρεσιών ενώ για τις μεταφορές προβλέπεται προμήθεια ενεργειακά αποδοτικών οχημάτων, ελαστικά χαμηλής αντίστασης, λιπαντικά υψηλής απόδοσης, αεροτομές, πρόσθετα καυσίμων, σεμινάρια οικονομικής οδήγησης κ.α. Και για τη βιομηχανία συστήματα ανάκτησης ενέργειας, ενεργειακά αποδοτικά συστήματα παραγωγής κ.α.

Για το 2017 που ήταν η πρώτη χρονιά εφαρμογής του μέτρου ο στόχος εξοικονόμησης που τέθηκε με υπουργική απόφαση στους προμηθευτές ενέργειας ήταν 100 χιλιάδες τόνοι ισοδύναμου πετρελαίου (ktoe) εκ των οποίων το μεγαλύτερο μερίδιο (31,76 ktoe) αποτελούσε υποχρέωση της ΔΕΗ, άλλο 1,6 ktoe επιμερίστηκε στους τρεις μεγαλύτερους εναλλακτικούς προμηθευτές ρεύματος, 61,21 ktoe στις εταιρείες εμπορίας πετρελαιοειδών και 5,41 ktoe στις εταιρείες προμήθειας φυσικού αερίου. Σύμφωνα με τα απολογιστικά στοιχεία του ΚΑΠΕ, ο στόχος υπερκαλύφθηκε κατά σχεδόν δύο φορές (επιτεύχθηκε συνολικά εξοικονόμηση 178 ktoe).

Ο λόγος που συνέβη αυτό όπως εξηγούν οι παράγοντες της αγοράς στο ΑΠΕ, ήταν ότι κατά την έναρξη εφαρμογής του προγράμματος οι στόχοι επιτεύχθηκαν κυρίως με τις λεγόμενες συμβουλευτικές δράσεις που περιλαμβάνουν π.χ. την ενημέρωση / εκπαίδευση οδηγών και καταναλωτών σε πρακτικές εξοικονόμησης ενέργειας. Όπως επίσης, το γεγονός ότι οι στόχοι χρόνο με το χρόνο αυξάνονται. Συγκεκριμένα για το 2018 ο στόχος είναι 133 ktoe και αυξάνονται προοδευτικά ως το 2020 ενώ όπως επισημαίνουν αρμόδια στελέχη του ΚΑΠΕ από το 2020 θα είναι ακόμη πιο φιλόδοξοι.

Η απόφαση με την οποία θεσπίστηκε ο "Κανονισμός Λειτουργίας Καθεστώτος Υποχρέωσης Ενεργειακής Απόδοσης" (ΦΕΚ 1242 Β' 11-4-2017) προβλέπει ότι το πρόστιμο για μη επίτευξη των στόχων είναι 500.000 ευρώ ανά ktoe, που σημαίνει ότι η μη συμμόρφωση κοστίζει περισσότερο από την υλοποίηση των επενδύσεων. Σύμφωνα με το νόμο 4342 (άρθρο 9) τα μέτρα αυτά ενεργειακής απόδοσης θα υλοποιούνται κατά προτεραιότητα σε νοικοκυριά που πλήττονται από ενεργειακή ένδεια ή στην κοινωνική κατοικία.

Από την πλευρά των εταιρειών εμπορίας καυσίμων εκφράζονται διαμαρτυρίες για το μέτρο με το σκεπτικό μεταξύ άλλων ότι οι καταναλωτές τους οποίους θα προσεγγίσουν προκειμένου να τους κάνουν δώρο για παράδειγμα την αλλαγή των λαμπτήρων ή του καυστήρα δεν είναι καθόλου σίγουρες ότι στο μέλλον θα προμηθεύονται πετρέλαιο θέρμανσης ή καύσιμα κίνησης από τη συγκεκριμένη εταιρεία που ανέλαβε το κόστος. Σε αντίθεση για παράδειγμα με τους προμηθευτές ρεύματος ή φυσικού αερίου που μπορούν να δεσμεύσουν τους πελάτες τους με συμβόλαια.

Ο Σύνδεσμος των Εταιρειών Εμπορίας Πετρελαιοειδών Ελλάδος έχει προσφύγει στο Συμβούλιο Επικρατείας κατά του καθεστώτος επιβολής επισημαίνοντας επιπλέον ότι η δράση αυτή υποχρεώνει ουσιαστικά τις εταιρείες να επενδύσουν σε μείωση του τζίρου τους και αυτό σε μία περίοδο που η αγορά καυσίμων έχει ήδη σημειώσει πτώση άνω του 40% τα τελευταία χρόνια λόγω της οικονομικής κρίσης και της αύξησης της φορολογίας στα καύσιμα. Ο ΣΕΕΠΕ ζητά την εξαίρεση των εταιρειών εμπορίας πετρελαιοειδών από το καθεστώς επιβολής ή την εφαρμογή μόνο μέτρων χαμηλού κόστους όπως η συντήρηση καυστήρων και η τοποθέτηση θερμιστατικών βαλβίδων στα καλοριφέρ.