ΕΚΘΕΣΗ ΚΑΤΑΠΕΛΤΗΣ ΓΙΑ ΤΑ ΜΝΗΜΟΝΙΑ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ ΑΠΟ ΤΟΝ ΟΗΕ

Πραγματικό καταπέλτη για τα αποτελέσματα των Μνημονίων στην Ελλάδα και σημαντική συμβολή στην επιχειρηματολογία της κυβέρνησης για μια σειρά από θέματα που σχετίζονται με το ελληνικό πρόγραμμα συνιστά η πρόσφατη έκθεση του ανεξάρτητου εμπειρογνώμονα του ΟΗΕ, Χουάν Πάμπλο Μποχοσλάβσκι.

Η έκθεση παρουσιάστηκε στην 31η συνεδρίαση του Συμβουλίου Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων των Ηνωμένων Εθνών και αφορά τις συνέπειες στα ανθρώπινα δικαιώματα (κοινωνικά, οικονομικά και πολιτιστικά) των μνημονιακών υποχρεώσεων που έχουν επιβληθεί στην Ελλάδα, με πλήθος στοιχείων για τον περιορισμό τους και τη ραγδαία άνοδο της ακραίας φτώχειας. Ωστόσο, η έκθεση του ΟΗΕ δεν στέκεται μόνο στην καταγραφή των αποτελεσμάτων των Μνημονίων, αλλά προχωρά σε συγκεκριμένες προτάσεις για τη συνέχεια, μεταξύ των οποίων η ελάφρυνση του χρέους, η θεσμοθέτηση της παρακολούθησης των κοινωνικών επιπτώσεων του μνημονίου, η χαλάρωση των δημοσιονομικών στόχων λόγω της προσφυγικής κρίσης... ακόμη και το ασφαλιστικό. Επίσης, ο ΟΗΕ προτείνει μια δέσμη μέτρων για την υποστήριξη των ασθενέστερων κοινωνικών στρωμάτων, πολλά από τα οποία περιλαμβάνονται στο "παράλληλο πρόγραμμα" της κυβέρνησης, και τάσσεται υπέρ της αύξησης των δαπανών για την πρόνοια.

Αναδιάρθρωση χρέους και πακέτο επενδύσεων για κοινωνική προστασία

Στις συστάσεις της προς τους διεθνείς δανειστές της Ελλάδας, η έκθεση αναφέρεται με ρητό τρόπο και στην ανακούφιση της χώρας από το χρέος της. Συγκεκριμένα, ζητάει από τους δανειστές «να προχωρήσουν στην ελάφρυνση του χρέους της Ελλάδας", με στόχο "την ενίσχυση της ανάπτυξης". Μάλιστα, στον όρο "ανάπτυξη" εμπεριέχεται και "η κοινωνική ανάπτυξη", με ένα "πακέτο επενδύσεων", ώστε να κλείσει η Ελλάδα "τα κενά της στην κοινωνική προστασία».

Χαλάρωση προϋπολογισμού και βοήθεια για το προσφυγικό

Η έκθεση σε αρκετά σημεία αναφέρεται στα ζητήματα που τίθενται από το προσφυγικό, τονίζοντας την αδυναμία που έχει ο υπάρχων μηχανισμός κοινωνικής προστασίας να καλύψει τις οξυμμένες ανάγκες τους, με δεδομένες τις περικοπές που έχουν επιβληθεί στον κοινωνικό προϋπολογισμό. Γι' αυτό κάνει σαφή σύσταση προς τους διεθνείς δανειστές «να χαλαρώσουν τους περιορισμούς στον προϋπολογισμό της Ελλάδας ώστε να μπορέσει η χώρα να ανταποκριθεί στις υποχρεώσεις της στην προσφυγική κρίση με τρόπο που να αναλογεί στις βέλτιστες πρακτικές και τα στάνταρ στο πεδίο των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και του Δικαίου για τους πρόσφυγες». Με δεύτερη σύσταση καλεί τους δανειστές «να υποστηρίξουν την Ελλάδα προμηθεύοντάς την με ανθρώπινους, οικονομικούς και τεχνικούς πόρους, για να εξασφαλίσει την απαραίτητη στέγαση, τροφή και υγειονομική φροντίδα για τους πρόσφυγες».

Με τη βούλα του ΟΗΕ για διαπραγμάτευση και παράλληλο πρόγραμμα

Σχετικά με ζητήματα που αφορούν την τρέχουσα διαπραγμάτευση και τα μέτρα προστασίας των ασθενέστερων κοινωνικών ομάδων, η έκθεση προτείνει:

- Ασφαλιστικό: Αφού διαπιστώνει «τις ισχυρές πιέσεις» που ασκούνται στην κυβέρνηση να «αποφασίσει περαιτέρω περικοπές στις συντάξεις», διατυπώνει την άποψη ότι «υπάρχει ανάγκη να μεταρρυθμιστεί το ασφαλιστικό σύστημα με βάση την αρχή της διαγενεακής αλληλεγγύης, για να το καταστήσει χρηματοδοτικά ευσταθές και να αποτρέπει ταυτόχρονα την ηλικιακή φτώχεια».

- Επίδομα ανεργίας: Παροτρύνει την ελληνική κυβέρνηση ο χρόνος κάλυψης, επιδοματικά, ενός ανέργου να είναι τα δυο έτη.

- Κόκκινα δάνεια - στέγη - χρέη: Δίνει ιδιαίτερη έμφαση στα θέματα στέγης και στην αδυναμία αυξανόμενης μερίδας του πληθυσμού να διατηρήσει την πρώτη κατοικία του. Καλεί να γίνουν όλες οι ενέργειες που χρειάζονται για προστασία του δικαιώματος στη στέγη, καθώς η ελληνική κοινωνία δεν μπορεί να αντέξει ώθηση σε μια κατάσταση στην οποία το δικαίωμα για επαρκή και προσιτή στέγη θα γίνει προνόμιο των λίγων. Τονίζεται η ανάγκη για στοχευμένη ανακούφιση από χρέη ώστε να μειωθεί η αυξανόμενη τάση πολίτες να χάνουν το σπίτι τους.

- Κατώτατος μισθός: Επισημαίνει ότι οι κατώτατοι μισθοί, μετά τις περικοπές που επιβλήθηκαν από το δεύτερο Μνημόνιο, δεν επαρκούν για να εξασφαλίσουν στους εργάτες και τις οικογένειές τους αξιοπρεπή διαβίωση. Σημειώνει, μάλιστα, ότι αυτό παραβιάζει το άρθρο 7 της Διεθνούς Συμφωνίας για τα Κοινωνικά, Οικονομικά και Πολιτιστικά Δικαιώματα.

- Εργασιακά: Παρατηρεί ότι, με βάση τις νέες προβλέψεις για τις συλλογικές διαπραγματεύσεις, που υιοθετήθηκαν από τα προγράμματα προσαρμογής, δυσχεραίνεται η θέση των μισθωτών κατά τις διαπραγματεύσεις καθορισμού των αμοιβών.

Ακραία φτώχεια με υπεύθυνους "θεσμούς" όχι το "αόρατο χέρι"

Η έκθεση του ανεξάρτητου εμπειρογνώμονα του ΟΗΕ επικεντρώνεται, φυσικά, στις επιπτώσεις της πολιτικής των διεθνών δανειστών στα ανθρώπινα δικαιώματα (κοινωνικά, οικονομικά και πολιτιστικά), το πόσο αυτά έχουν συρρικνωθεί από το 2010 έως σήμερα, αλλά και πώς συνεχίζεται εις βάρος τους η ίδια πολιτική και με την τρίτη μνημονιακή συμφωνία. «Περισσότερο από ένα εκατομμύριο άτομα στην Ελλάδα», σημειώνει, «έχουν εισόδημα κάτω από τα επίπεδα όπου προσδιορίζονται τα όρια της ακραίας φτώχειας" και το ποσοστό των ατόμων που πλήττονται από ακραία υλική στέρηση διπλασιάστηκε στο 21,4% το 2014 έναντι ποσοστού 11,68% το 2010 και 7,6% στην Ε.Ε. Επίσης, καταγράφει ότι η Ελλάδα έχει το υψηλότερο κόστος στέγασης (ενοίκιο, θέρμανση, νερό, φως κ.λπ.) στην Ε.Ε., καθώς το ποσοστό του διαθέσιμου εισοδήματος που δαπανάται σε αυτές, από 18,1% το 2010, εκτοξεύθηκε στο 40,7% το 2014.

Επιπλέον, επισημαίνει τις πηγές αυτών των συνεπειών, τονίζοντας: «Αυτές δεν είναι προϊόντα ενός 'αόρατου χεριού' για τις οποίες ούτε κράτη, ούτε διεθνείς θεσμοί, δημόσιοι και ιδιωτικοί χρηματοπιστωτικοί θεσμοί, μέσα και έξω από την Ελλάδα, δεν είναι υπεύθυνοι».

Δεν λείπει πολιτική βούληση από την κυβέρνηση

Μάλιστα, μιλώντας για τις ευθύνες της ελληνικής κυβέρνησης, σχεδόν την «απαλλάσσει». «Αυτή η ανυπόφορη κατάσταση» υποστηρίζει, «δεν προκαλείται κυρίως από την έλλειψη πολιτικής βούλησης της σημερινής κυβέρνησης να περιορίσει τις παραβιάσεις των οικονομικών και κοινωνικών δικαιωμάτων (...) Επιδεινώνεται από τα περιορισμένα δημοσιονομικά περιθώρια που έχει στη διάθεσή της για να φέρει την κατάσταση σε αντιστοιχία με τις διεθνείς υποχρεώσεις για τα ανθρώπινα δικαιώματα».

Ως παράδειγμα περιορισμού αναφέρει την επιβολή περαιτέρω περικοπών στην κοινωνική πρόνοια κατά 0,5% του ΑΕΠ «από το τρέχον πρόγραμμα προσαρμογής». Είναι ιδιαίτερα αμφισβητήσιμο, εκτιμά και προτείνει «να επανεξεταστεί στο πλαίσιο όπου η ακραία φτώχεια είναι ανεξέλεγκτη και όπου ανεπαρκούς μεγέθους κοινωνικές παροχές και ανεπαρκώς στοχευμένες συμβάλλουν μόνο οριακά στη μείωση της φτώχειας, αφήνοντας ιδιαίτερα μεγάλο χρονικό διάστημα ανέργους και ξένους υπηκόους από τρίτες χώρες της Ε.Ε. που ζουν στην Ελλάδα σε κατάσταση εξαθλίωσης».