Η ΡΩΣΙΑ ΚΑΤΑΡΓΕΙ ΤΟΝ ΦΠΑ

  Στην ΕΣΣΔ, κάθε φόρος, συμπεριλαμβανομένων των καταναλωτικών φόρων, αποτελούσε για τους πολίτες της χώρας ένα δυσεπίλυτο μυστήριο. Η επίσημη προπαγάνδα αναφερόταν στους φόρους, γενικά και αόριστα. Στη Σοβιετική Εγκυκλοπαίδεια, έκδοση 1954, στο λήμμα για τον «φόρο» αναφέρεται: «Στις καπιταλιστικές χώρες, τα έσοδα από τα χρήματα των φορολογουμένων χρησιμοποιούνται για τη συντήρηση του αστικού κρατικού μηχανισμού, για τον προσωπικό πλουτισμό των καπιταλιστών, για την προετοιμασία και τη διεξαγωγή πολέμων και για άλλους παρασιτικούς σκοπούς. Η φορολογία στις καπιταλιστικές χώρες χωρίζεται σε άμεση και σε έμμεση. Οι έμμεσοι φόροι, επιβάλλονται στον πληθυσμό με την αύξηση των τιμών των προϊόντων, ιδίως των καταναλωτικών. Στο σοσιαλισμό, οι φόροι αποτελούν μια μορφή της συμμετοχής των εργαζομένων στην ενίσχυση του σοσιαλιστικού κράτους. Στην ΕΣΣΔ, εφαρμόζονται μόνο άμεσοι φόροι». Οι σοβιετικοί ηγέτες στις ομιλίες τους απευθυνόμενοι στους σοβιετικούς πολίτες, προκαλούσαν σε αυτό το θέμα τεχνηέντως σύγχυση, όπως γίνεται για το ίδιο θέμα και στις άλλες χώρες. Για παράδειγμα, ο Νικίτα Χρουστσόφ, στις 27 Σεπτεμβρίου 1959, ενώ βρισκόταν σε επίσημη επίσκεψη στις ΗΠΑ, δήλωσε στην αμερικάνικη τηλεόραση: «Στο εγγύς μέλλον θα σταματήσουμε, το τονίζω, θα σταματήσουμε να εισπράττουμε φόρους από τους πολίτες μας. Νομίζω ότι καταλαβαίνετε πολύ καλά τη σημασία ενός τέτοιου μέτρου». Βέβαια, όσοι ήθελαν να μάθουν για τους σοβιετικούς φόρους, δεν είχαν παρά να διαβάσουν το σχολικό εγχειρίδιο της Πολιτικής Οικονομίας του σοσιαλισμού: «…η βάση του σοβιετικού προϋπολογισμού, είναι ο φόρος επί της τιμής πώλησης, ο οποίος αποτελεί συστατικό της τιμής των μη βασικών αγαθών, όπως είναι οι γούνες και τα χαλιά (σ.σ. για τη φορολογία στη βότκα στα βιβλία, δεν γραφόταν τίποτα…)», έγραφε εκεί. Στην πραγματικότητα, η βάση του προϋπολογισμού στην τελευταία  περίοδο της σοβιετικής εποχής, ήταν ο καταναλωτικός φόρος. Οι σοβιετικοί πολίτες γνώριζαν βεβαίως ότι η εξουσία καθόριζε έτσι και αλλιώς τις τιμές των αγαθών κατά το δοκούν. Να μην ξεχνάμε και το γεγονός, ότι πρακτικά δεν είχαν να σκεφτούν τόσο πολύ για τους καταναλωτικούς φόρους, αλλά για τα ίδια τα καταναλωτικά αγαθά, των οποίων οι ελλείψεις ήταν τρομακτικές.   Η οικονομία της αγοράς Οι πολίτες άρχισαν να αγανακτούν για τους φόρους το 1991, όταν η Σοβιετική Ένωση εισήγαγε φόρο 5% επί της τιμής πώλησης. Ο φόρος έμπαινε σε κάθε στάδιο της παραγωγής ενός εμπορεύματος, σαν ένα πλήρες ανάλογο του σημερινού ΦΠΑ. Αλλά τους πολίτες δεν τους ενδιέφερε η ακριβής ορολογία, καθώς έβλεπαν ότι πάνω στην τιμή προστέθηκε μια ακόμα γραμμή με ένδειξη «φόρος 5% επί της τιμής πώλησης». Αυτό που συνειδητοποιούσαν ήταν ότι σε μια γενική ανεπάρκεια αγαθών, όταν στα ράφια των καταστημάτων δεν υπήρχε σχεδόν τίποτα, το κράτος προσπαθούσε να ξεζουμίσει τον λαό, αρπάζοντας επιπλέον χρήματα για τα λίγα εμπορεύματα που μπορούσε ο απλός πολίτης ακόμα να βρει και να αγοράσει. Το 1992, ο φόρος στην τιμή πώλησης αντικαταστάθηκε από τον ΦΠΑ, με τη σημείωση ότι τηρούντο τα «πολιτισμένα ευρωπαϊκά πρότυπα». Αλλά για τους πολίτες, ούτε κρύο, ούτε ζέστη με αυτές τις «ντελικάτες» αλλαγές στην ονομασία του φόρου. Ούτε καν παραπονέθηκαν όταν το 5%, έγινε 28%. Η αιτία ήταν απλή. Με την απελευθέρωση των τιμών, αυτές είχαν αυξηθεί τόσες φορές που ήταν ασαφές στους καταναλωτές τι πληρώνουν στους εμπόρους και τι στο κράτος. Αξίζει να σημειωθεί, ότι ορισμένοι  βουλευτές που ψήφισαν τον ΦΠΑ τότε, παραδέχτηκαν ανοιχτά ότι οι μόνοι που θα επωφεληθούν από τη νομοθετική ρύθμιση θα είναι οι έμποροι. Ηταν αναμενόμενο. Με το πρόσχημα της καταβολής ΦΠΑ, θα αυξάνονταν για άλλη μια φορά οι τιμές. Αναγνώρισαν επίσης, ότι το ποσοστό του 28% είναι εξαιρετικά υψηλό με βάση τα διεθνή πρότυπα και η μόνη αιτιολόγηση στη θέσπιση του δεν μπορεί παρά να είναι η καταστροφική κατάσταση στον κρατικό προϋπολογισμό. Πάντως, πολλοί βουλευτές πίστευαν ότι, με το πέρασμα του χρόνου, έτσι και αλλιώς η κυβέρνηση θα προχωρούσε σε μείωση του καταναλωτικού φόρου. Πράγματι, ο συντελεστής ΦΠΑ μειώθηκε και μέχρι το 2008 είχε ήδη πέσει στο 18% (10% για τα προϊόντα με χαμηλό φορολογικό συντελεστή, όπως είναι τα τρόφιμα και τα φάρμακα). Η κρίση του 2008-2009 Το Μάρτιο του 2008, πάντως, ξεκίνησε μια ακόμα συζήτηση για την περαιτέρω μείωση του. Προτάθηκε μάλιστα, να μειωθεί ο φορολογικός συντελεστής, εξισώνοντας τον ΦΠΑ σε όλα τα προϊόντα σε ποσοστό 10%. Το υπουργείο Οικονομικών, έκανε  συνεχώς σαφές ότι η απότομη μείωση του ΦΠΑ θα είναι δυσβάσταχτη εξέλιξη για τα έσοδα του προϋπολογισμού και φυσικά ούτε καν γινόταν λόγος για το 10%. Η τότε επικεφαλής του υπουργείου Οικονομικής Ανάπτυξης και Εμπορίου, Ελβίρα Ναμπιούλινα, απέστειλε επιστολή στο υπουργείο Οικονομικών με πρόταση για μείωση του ΦΠΑ από το 2009 σε ποσοστό 12-13%. Οι εκπρόσωποι του υπουργείου Οικονομικών στην απάντηση τους, εμμέσως πλήν σαφώς αρνήθηκαν. Στη συνέχεια, ήρθε η παγκόσμια οικονομική κρίση του 2008-2009 και η κυβέρνηση είχε άλλα πιο «καυτά» δημοσιονομικά θέματα για να σκεφτεί. Οι αρμόδιοι κυβερνητικοί παράγοντες, έπρεπε πλέον να βρουν λύση για τις ενδεχόμενες επιπτώσεις στο γενικό προϋπολογισμό από την καταστροφική πτώση των τιμών του πετρελαίου παγκοσμίως και έτσι η μεταρρύθμιση του ειδικού φόρου κατανάλωσης, πέρασε σε δεύτερο πλάνο. Οι πολίτες, ωστόσο, όπως στις αρχές της δεκαετίας του 1990, έτσι και τότε δεν ήξεραν αν θα μπορούσαν πλέον να καταναλώσουν. Αντικατάσταση του ΦΠΑ; Σήμερα, οι τιμές του πετρελαίου, παρά το νέο κύμα της παγκόσμιας οικονομικής κρίσης, είναι σε εξαιρετικά υψηλό επίπεδο, οι πολίτες και πάλι έχουν όρεξη για κατανάλωση και η κυβέρνηση ξεκίνησε μια νέα συζήτηση σχετικά με τον ΦΠΑ, 20 χρόνια μετά από την εισαγωγή του στη Ρωσία. Συζητά λοιπόν, την επαναφορά του φόρου επί της τιμής πώλησης που θα αντικαταστήσει τον ΦΠΑ. Το υπουργείο Οικονομικών δεν θεωρεί σκόπιμη την κατάργηση του ΦΠΑ, αναγνωρίζοντας ωστόσο, ότι με το φόρο αυτό υπάρχουν μεγάλα προβλήματα. Να σημειωθεί πως ορισμένες εταιρείες προσπαθούν να εισπράξουν παράνομα επιστροφή του ΦΠΑ από τον προϋπολογισμό. Σήμερα πάντως, δεν είναι σαν το 1991. Και προϊόντα υπάρχουν και διάθεση για κατανάλωση. Συνεπώς και ο φόρος επί της τιμής πώλησης δεν θα προκαλέσει δυσαρέσκεια. Το πρωτότυπο άρθρο βρίσκεται στην ηλεκτρονική διεύθυνση:http://kommersant.ru/doc/2087814