ΕΚΘΕΣΗ ΚΟΜΙΣΙΟΝ ΓΙΑ ΠΑΙΔΕΙΑ.ΥΠΟΓΕΝΝΗΤΙΚΟΤΗΤΑ ΚΑΙ ΣΧΕΔΙΟ ΑΘΗΝΑ ΕΔΩΣΑΝ ΚΑΙΡΙΟ ΠΛΗΓΜΑ

Απογοητευτικά είναι τα στοιχεία της έκθεσης παρακολούθησης της εκπαίδευσης και της κατάρτισης το 2016 στην Ελλάδα που δημοσιεύει η Κομισιόν, τόσο λόγω της πολιτικής που εφαρμόζεται, όσο και της οικονομικής κρίσης, αλλά και της υπογεννητικότητας που μαστίζει τη χώρα μας.

Σύμφωνα με την έκδοση οι επιδόσεις είναι απογοητευτικές όσον αφορά στην απόκτηση βασικών δεξιοτήτων από τους νέους και τους ενήλικες, τη συμμετοχή στην επαγγελματική εκπαίδευση και κατάρτιση, καθώς επίσης και την εκπαίδευση των ενηλίκων. Επίσης επισημαίνεται ότι στο πλαίσιο του εθνικού διαλόγου για την παιδεία και της επανεξέτασης του εκπαιδευτικού συστήματος, επισημαίνονται καίρια προβλήματα όπως η σοβαρή υποχρηματοδότηση, η στελέχωση των σχολείων με εκπαιδευτικό προσωπικό, η ισότητα και η αποδοτικότητα. 
Επιπλέον τονίζεται ότι η ανατροπή προγενέστερων μεταρρυθμίσεων που αποσκοπούσαν στην αύξηση της διαφάνειας, της λογοδοσίας και της αξιολόγησης στα σχολεία και στην τριτοβάθμια εκπαίδευση αποτελεί εστία ανησυχίας.

Οι δαπάνες για την εκπαίδευση

Οι δαπάνες της γενικής κυβέρνησης για την εκπαίδευση στην Ελλάδα ανήλθαν στο 4,6 % του ΑΕΠ το 2013 και στο 4,4 % του ΑΕΠ το 2014, υπολειπόμενες του μέσου όρου της ΕΕ των 28, ο οποίος ανήλθε στο 5 % και στο 4,9 %, αντίστοιχα .

Το ποσοστό των δαπανών για την εκπαίδευση επί των συνολικών δαπανών της κυβέρνησης εμφάνισε μικρή βελτίωση, καθώς από 7,5 % το 2013, ανήλθε σε 8,8 % το 2014. Ωστόσο, το ποσοστό αυτό ήταν πάλι πολύ χαμηλότερο από το 10,2 % του μέσου όρου της ΕΕ των 28.

Ο κεντρικός προϋπολογισμός για την εκπαίδευση έχει υποστεί σημαντική συρρίκνωση, καθώς από τα 5,7 δισεκατομμύρια EUR το 2014 μειώθηκε στα 5,3 δισεκατομμύρια EUR το 2015, ποσά που ισοδυναμούν αντίστοιχα με το 3,2 % και το 3 % του ΑΕΠ.

Ο προϋπολογισμός για την εκπαίδευση που υπόκειται σε κεντρική διαχείριση μειώθηκε σε απόλυτους όρους σε σύγκριση με τα προηγούμενα έτη λόγω των προσπαθειών εξυγίανσης που κατέβαλε η ελληνική κυβέρνηση στο πεδίο των γενικών δαπανών.

Οι περικοπές αυτές επηρέασαν και τους μισθούς των εκπαιδευτικών της πρωτοβάθμιας και της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης: από την 1η Ιανουαρίου 2016 ισχύουν νέα μισθολογικά κλιμάκια για όλους τους δημόσιους υπαλλήλους και μέχρι τις 31 Δεκεμβρίου του 2017 οι μισθοί θα παραμείνουν αμετάβλητοι με σκοπό την εξοικονόμηση δαπανών .

Σε ένα περιβάλλον που χαρακτηρίζεται από υψηλή ανεργία, και κυρίως από τη συνεχόμενη ανεργία των νέων, τα ποσοστά απασχόλησης στην Ελλάδα εμφανίζουν σημαντικές διαφορές ανάλογα με το μορφωτικό επίπεδο.

Στις πληθυσμιακές ομάδες με χαμηλού επιπέδου προσόντα, το ποσοστό απασχόλησης ανήλθε σε 48,5 % το 2015, κοντά στον μέσο όρο της ΕΕ των 28. Στις πληθυσμιακές ομάδες με μεσαίου επιπέδου προσόντα, το ποσοστό απασχόλησης ανήλθε σε 56,4 % το 2015 και ήταν πολύ χαμηλότερο από τον μέσο όρο της ΕΕ. Στις πληθυσμιακές ομάδες με υψηλού επιπέδου προσόντα, το ποσοστό απασχόλησης ανήλθε σε 68,7 % το 2015 και ήταν επίσης πολύ χαμηλότερο από τον μέσο όρο της ΕΕ.

Η Ελλάδα εμφανίζει άλλωστε το υψηλότερο ποσοστό (40 %) νέων ηλικίας 15-29 ετών που είναι πτυχιούχοι τριτοβάθμιας εκπαίδευσης και βρίσκονται εκτός εκπαίδευσης, απασχόλησης ή κατάρτισης.

Επιπλέον, μολονότι στην Ελλάδα ο αριθμός των νέων γυναικών που επιτυγχάνουν ανώτερα επίπεδα εκπαίδευσης εξακολουθεί να είναι υψηλότερος από τον αντίστοιχο αριθμό των ανδρών, τα ποσοστά απασχόλησης των γυναικών παραμένουν χαμηλότερα από τα ποσοστά των ανδρών (ΟΟΣΑ 2015).

Υπογεννητικότητα 

Παράλληλα με την οικονομική κρίση, ο αριθμός των γεννήσεων στην Ελλάδα μειώνεται συνεχώς τα τελευταία χρόνια: από 118. 000 το 2008, μειώθηκε σε περίπου 92 000 το 2014, σημειώνοντας πτώση κατά 22 % (ΕΛΣΤΑΤ 2016). Τα τελευταία χρόνια η Ελλάδα έχει επίσης εξελιχθεί σε χώρα καθαρής αποδημίας, ενώ στο πλαίσιο της πρόσφατης προσφυγικής κρίσης αποτελεί κυρίως χώρα διέλευσης των προσφύγων. Η μείωση του μαθητικού πληθυσμού είναι ήδη ορατή στην προσχολική εκπαίδευση και έχει αρχίσει να αποτυπώνεται και στην πρωτοβάθμια εκπαίδευση. Τα επόμενα 6 χρόνια ο μαθητικός πληθυσμός της πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης αναμένεται να μειωθεί κατά 25 % περίπου.

Γερασμένοι και κακοπληρωμένοι εκπαιδευτικοί

Η Ελλάδα βρίσκεται αντιμέτωπη με το φαινόμενο της εναλλαγής των γενεών στον εκπαιδευτικό χώρο. Περίπου οι μισοί εκπαιδευτικοί (49 %) στην ελληνική πρωτοβάθμια εκπαίδευση είναι άνω των 50 ετών, ενώ λιγότεροι από το 1 % είναι κάτω των 30 ετών. Παρόμοια κατάσταση παρατηρείται και στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση, καθώς το 39 % των εκπαιδευτικών έχουν ηλικία από 40 έως 49 ετών.

Οι μισθοί των εκπαιδευτικών στην Ελλάδα είναι χαμηλότεροι σε πραγματικούς όρους από ό,τι σε πολλές άλλες χώρες του ΟΟΣΑ σε όλες τις εκπαιδευτικές βαθμίδες (ΟΟΣΑ 2015). Λόγω της οικονομικής κατάστασης και των περικοπών στον δημόσιο τομέα, οι μισθοί έχουν μειωθεί στο 76 % του επιπέδου τους κατά το 2008.

Την ίδια στιγμή, οι τάξεις έχουν συγκριτικά λίγους μαθητές, κυρίως στην πρωτοβάθμια εκπαίδευση. Στην ελληνική πρωτοβάθμια εκπαίδευση, ο μέσος αριθμός μαθητών ανά τάξη ήταν 17 το 2013, τη στιγμή που ο αντίστοιχος μέσος όρος του ΟΟΣΑ ήταν 21 μαθητές. Στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση, ο μέσος αριθμός μαθητών ανά τάξη ήταν 22, ενώ ο αντίστοιχος μέσος όρος του ΟΟΣΑ ήταν 24 (ΟΟΣΑ 2015). Στην περίπτωση της Ελλάδας, ωστόσο, η αναλογία μαθητών-εκπαιδευτικών επηρεάζεται σε μεγάλο βαθμό από τη γεωγραφική μορφολογία της χώρας. Για να αντιμετωπιστεί η έλλειψη εκπαιδευτικού προσωπικού στα απομακρυσμένα νησιά και στις ορεινές περιοχές της χώρας, και στο πλαίσιο της υποστήριξης των τοπικών κοινοτήτων, το 2015 το Υπουργείο Παιδείας θέσπισε ειδικά κίνητρα για τους μόνιμους και αναπληρωτές εκπαιδευτικούς που επιλέγουν ινα διοριστούν σε αυτές τις περιοχές. Τα κίνητρα αυτά συνίστανται σε ειδικά επιδόματα. Επιπλέον, ο πραγματικός χρόνος διδασκαλίας των εκπαιδευτικών σε αυτές τις περιοχές είναι ο μισός σε σύγκριση με τον χρόνο
διδασκαλίας που ισχύει στην υπόλοιπη χώρα.

Κακώς σταμάτησε η αξιολόγηση

«Θεωρείται ανησυχητικό το γεγονός ότι έχουν ανασταλεί οι διαδικασίες για την αξιολόγηση των σχολείων και των εκπαιδευτικών (αυτοαξιολόγηση για τα σχολεία και ατομικήαξιολόγηση εκπαιδευτικών), ακόμα και στην ιδιωτική εκπαίδευση (ΟΟΣΑ 2016), τονίζεται στην έκθεση της Κομισιόν.

Για τα Ολοήμερα σχολεία

Η νέα μορφή του ολοήμερου σχολείου («ενιαίος τύπος ολοήμερου δημοτικού σχολείου») προβλέπεται ότι θα τεθεί σε εφαρμογή από τη σχολική χρονιά 2016-2017 για όλα τα σχολεία πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης(Υπουργείο Παιδείας 2016). Με τον νόμο 4386/2016, ο οποίος ψηφίστηκε από το κοινοβούλιο στις 31 Αυγούστου, εισάγεται η έννοια ενός ενιαίου τύπου
ολοήμερου σχολείου σε εθνικό επίπεδο. Ο νέος αυτός τύπος εφαρμόζεται σε μεγαλύτερο αριθμό σχολείων, στην πραγματικότητα, ωστόσο, πρόκειται για μια λιγότερο φιλόδοξη εκδοχή του νέουολοήμερου σχολείου που προβλεπόταν παλαιότερα. Συγκεκριμένα, ο νόμος δεν προβλέπει την οργάνωση ολοκληρωμένων απογευματινών δραστηριοτήτων μετά τη λήξη της πρωινής ζώνης, όπως είχε προβλεφθεί αρχικά. Αφορά 3 555 σχολεία που έχουν πάνω από 4 εκπαιδευτικούς, τα οποία αντιπροσωπεύουν το 80 % περίπου των ελληνικών σχολείων.

Για το σχέδιο Αθηνά

«Το σχέδιο “Αθηνά” της περιόδου 2012 - 2014 δεν είχε σημαντικό αντίκτυπο. Το σχέδιο συνέβαλε θεωρητικά στη συγχώνευση περισσότερων από 120 πανεπιστημιακών τμημάτων. Στην πράξη όμως, το σχέδιο αυτό δεν οδήγησε στον αναμενόμενο οικονομικό εξορθολογισμό, καθώς πολλά από τα τμήματα που συνενώθηκαν δεν διέθεταν στην πραγματικότητα πανεπιστημιακό προσωπικό και/ή σπουδαστές. Τα τέσσερα πανεπιστήμια που καταργήθηκαν, συγχωνεύθηκαν στην πράξη με άλλα ΑΕΙ/ΤΕΙ». Βέβαια, η έκθεση παρατηρεί ότι το πρόβλημα της ελλιπούς οργανωτικής απόδοσης παρατηρείται εντονότερα στα ΤΕΙ.

Διαβάστε στα ελληνικά όλη την έκθεση της Κομισιόν