Το ΕΚΦΕ στη βραδιά του ερευνητή 2017

Το ΕΚΦΕ Καρδίτσας συμμετείχε στη "βραδιά του ερευνητή 2017", που έγινε στα 3ο και 13ο Δημοτικά Σχολεία Καρδίτσας, την Παρασκευή 29 Σεπτεμβρίου 2017, από τις 6 έως τις 10μμ. Η συμμετοχή ήταν σε 2 χώρους. Στον έναν έγιναν παρουσιάσεις πειραμάτων και στον άλλον σύνδεση με το CERN. Τα δρώμενα παρακολούθησαν πολλοί μαθητές, φοιτητές, γονείς, εκπαιδευτικοί, κ.ά., που επισκέφθηκαν το χώρο για να συμμετέχουν στην ευρωπαϊκή διοργάνωση/γιορτή.

Ο υπεύθυνος ΕΚΦΕ Καρδίτσας Σεραφείμ Μπίτσιος σε συνεργασία με τους εκπαιδευτικούς Άρη Γκάτση, Χρυσούλα Γκορίλα, Βασίλη Καμπίτσα, Αλέκο Κατσάρα, Θανάση Καφρίτσα, Ντίνα Μακρή, Γιάννη Ντελή και Ελευθερία Παππά παρουσίασαν ένα απάνθισμα εντυπωσιακών πειραμάτων, από αυτά που έχουν παρουσιαστεί την τελευταία δεκαετία στις εκδηλώσεις για τις Φυσικές Επιστήμες.

Ο Σεραφείμ Μπίτσιος (ΕΚΦΕ Καρδίτσας) έδειχνε πως μπορούμε να παρατηρήσουμε την πορεία μια δέσμης laser και όχι μόνο το ίχνος της και πως την εκτρέπουμε από την ευθύγραμμη διάδοσή της. Εξηγούσε πειραματικά τη λειτουργία της οπτικής ίνας. Ανίχνευε την ύπαρξη υπεριώδους ακτινοβολίας καθώς και τη διεισδυτικότητά της στο νερό. Πρότεινε απλή μέθοδο να βλέπουμε την υπέρυθρη ακτινοβολία με την κάμερα του κινητού μας. Έδειχνε μερικά οπτικά παράδοξα που συμβαίνουν όταν το φως διέρχεται μέσα από διαφορετικά υλικά και εκτρέπεται της ευθύγραμμης πορείας του. Εξαφάνιζε ποτήρια χρησιμοποιώντας υγρά με ίδιο δείκτη διάθλασης με το γυαλί (ηλιέλαιο ή γλυκερίνη) και έδινε απάντηση έτσι στο ερώτημα γιατί όταν κολυμπάμε υποβρύχια χωρίς μάσκα θολώνει η όρασή μας. Ζύγιζε τον αέρα αποδεικνύοντας ότι έχει βάρος και έδειχνε γιατί δεν μπορούμε να ζυγιζόμαστε μέσα σε ασανσέρ εν κινήσει και να έχουμε σωστή μέτρηση βάρους. Με απλό και εντυπωσιακό τρόπο έδειχνε πόσο μεγάλη μπορεί να είναι η τριβή μεταξύ δύο σωμάτων (δεν μπορούμε να ξεχωρίσουμε δύο βιβλία τραβώντας τα αν τα ενώσουμε ανακατεύοντας τις σελίδες τους, όπως τα φύλλα μιας τράπουλας και μπορούμε να μετακινήσουμε ένα μπουκάλι νερού γεμάτο ρύζι από ένα τραπέζι σε ένα άλλο χωρίς να το ακουμπήσουμε, σουβλίζοντας απλώς το ρύζι με ένα καλαμάκι από σουβλάκια και κρατώντας από αυτό).

Η Χρυσούλα Γκορίλα (5ο & 1ο ΓΕΛ Καρδίτσας) τρυπούσε ένα φουσκωμένο μπαλόνι με μια μακριά βελόνα πλεξίματος και αντί αυτό να σκάει γινόταν, όπως όταν περνάμε κομμάτι κρέατος σε καλαμάκια για να κάνουμε σουβλάκια. Αυτό βέβαια έχει την εξήγηση στο γεγονός ότι τα μπαλόνια γύρω από τον λαιμό τους και στην αντιδιαμετρική άκρη τους έχουν συσσώρευση πολυμερούς και γύρω από αυτά τα σημεία μπορεί να τεντωθούν περισσότερο, χωρίς να κινδυνεύουν να σπάσουν οι αλυσίδες και να σκάσουν. Επίσης έβαζε φωτιά σε χαρτονομίσματα, φλόγα τα περιτύλιγε και όταν την έσβηνε αυτά ήταν ανέπαφα. Αυτό το πετύχαινε βουτώντας πρώτα τα χαρτονομίσματα σε διάλυμα ισοπροπανόλης και νερού και όταν άναβε τη φλόγα καιγόταν η αλκοόλη, το νερό απορροφούσε μέρος της παραγόμενης θερμότητας και το χαρτονόμισμα έμενε ανέπαφο (αρκεί φυσικά να σβήσει η φλόγα πριν καεί όλη η αλκοόλη).  

Ο Βασίλης Καμπίτσας (ΕΠΑΛ Παλαμά) έδειχνε τη λειτουργία ενός υδραυλικού ρομποτικού βραχίονα, κατασκευή με χαρτόνι και σύριγγες, που μπορεί να εκτελεί τέσσερις εντολές. Η πρώτη είναι να κινεί τον βραχίονα δεξιά-αριστερά. Η δεύτερη να ανοιγοκλείνει την τσιμπίδα. Η τρίτη και η τέταρτη να ανεβοκατεβάζει τους δύο συνδέσμους του βραχίονα.

Ο Αλέκος Κατσάρας και η Ντίνα Μακρή (1ο ΕΠΑΛ Καρδίτσας) είχαν μια υδρόγειο σφαίρα αιωρούμενη, χωρίς να ακουμπά πουθενά. Η αιώρηση βέβαια γινόταν πάνω από ένα κουτί με σχήμα βιβλίου μέσα στο οποίο υπήρχε ένας μόνιμος μαγνήτης κι ένας ηλεκτρομαγνήτης οι οποίοι δημιουργούσαν ένα σύνθετο μαγνητικό πεδίο και μέσα στην υδρόγειο ένας κωνικός μαγνήτης του οποίου το μαγνητικό πεδίο είναι τέτοιο ώστε να υπάρχει μια «θέση ισορροπίας» του πάνω από το προηγούμενο μαγνητικό πεδίο. Επίσης ανιχνεύαν την απορρόφηση της υπεριώδους ακτινοβολίας με μία κατασκευή που περιλάμβανε θάλαμο συσκότισης με λάμπα UVA. Έδειχναν  έτσι το ρόλο που παίζουν τα αντηλιακά με διάφορους δείκτες προστασίας.

Ο Γιάννης Ντελής (ΕΚΦΕ Καρδίτσας) και ο Θανάσης Καφρίτσας (1ο Δημοτικό Σχολείο Καρδίτσας) έδιναν στους επισκέπτες την ευκαιρία να δοκιμάσουν μόνοι τους και να παράγουν ηλεκτρικές εκκενώσεις με την ηλεκτροστατική μηχανή, να νιώσουν το ηλεκτρικό ρεύμα να περνάει από μέσα τους και να πειραματιστούν με ηλεκτροστατικά φαινόμενα. Με το παιχνίδι που λέγεται «το πιο σταθερό χέρι» κατάλαβαν τη λειτουργία του κλειστού κυκλώματος. Επίσης μπορούσαν να δουν και μερικά πειράματα με την ατμοσφαιρική πίεση, όπως το αυγό που μπαινοβγαίνει στο μπουκάλι και το νερό που δε χύνεται από ένα στόμιο μπουκαλιού κλεισμένο με τούλι. Χρησιμοποιώντας την αρχή του Bernoulli έκαναν ένα μπαλάκι του πίνγκ -πόνγκ να «πετάει» και με έναν πολύ ισχυρό μαγνήτη νεοδυμίου είδαν πώς λειτουργεί το μαγνητικό φρένο.

Η Ελευθερία Παππά (5ο Γυμνάσιο Καρδίτσας) είχε δημιουργήσει συσκότιση σε ένα χώρο και μέσα σ’ αυτόν παρουσίαζε ολογράμματα, δηλαδή τρισδιάστατη απεικόνιση βίντεο. Χρησιμοποιώντας ένα κινητό και μια κατασκευή από πλεξιγκλάς, περίπου σαν ανάποδη πυραμίδα, έπαιζε ένα βίντεο hologram από το youtube και αυτό φαινόνταν ζωντανό τρισδιάστατο μέσα στην ανάποδη πυραμίδα.

Όλα τα παραπάνω πειράματα με αναλυτικές οδηγίες και ερμηνεία τους υπάρχουν στα βιβλία των εκδηλώσεων για τις φυσικές επιστήμες των τελευταίων δέκα ετών, που έχουν πραγματοποιηθεί στην Καρδίτσα, στο Μουζάκι και στον Παλαμά. Έντυπο ενημερωτικό υλικό ήταν στη διάθεση των επισκεπτών, όπως και πληροφορίες για όλα τα πειράματα που έχουν παρουσιαστεί στις 10 εκδηλώσεις για τις Φυσικές Επιστήμες στην Καρδίτσα.

Ο Στέλιος Αναστασόπουλος (4ο ΓΕΛ Καρδίτσας) και ο Παναγιώτης Τσίνας (1ο ΓΕΛ Καρδίτσας)  πραγματοποίησαν σύνδεση με το CERN, στις 8μμ στο χώρο του εργαστηρίου πληροφορικής του σχολείου, που περιλάμβανε ενημέρωση από εκπροσώπους τους και ερωτήσεις του κοινού σ’ αυτόν. Η διαδικτυακή επικοινωνία, στην οποία συμμετείχαν δεκάδες μικροί και μεγάλοι συμπολίτες μας, έγινε συγκεκριμένα με το πείραμα ALICE (το ένα από τα τέσσερα κύρια πειράματα στο CERN) και τους Giancinto και  Χατζηφωτιάδου. Οι δύο ερευνητές, αφού περιέγραψαν τα βασικά χαρακτηριστικά του μεγάλου επιταχυντή (LHC, περίμετρος 27χλμ, 100μ κάτω από τη γη) δέχτηκαν ερωτήσεις από μαθητές της Καρδίτσας. Πριν από, αλλά και μετά τη σύνδεση δεκάδες σχολεία του νομού μας επισκέφθηκαν την αίθουσα στην οποία προβάλλονταν σχετικά βίντεο και ντοκιμαντέρ, με την κατάλληλη επεξήγηση από τους δύο εκπαιδευτικούς μας.