ΑΝΥΣΗΧΙΕΣ ΓΙΟΥΝΚΕΡ ΓΙΑ ΠΟΛΕΜΟ ΣΤΗΝ ΕΥΡΩΠΗ
"Όποιος θεωρεί ότι το αιώνιο ζήτημα ειρήνης και πολέμου στην Ευρώπη έχει οριστικά αποκοιμηθεί, ενδέχεται να διαπράττει ένα μνημειώδες λάθος". Jean-Claude Juncker
Στην συνέντευξή του στο Spiegel, ο Jean-Claude Juncker τοποθετεί την κρίση στην πραγματική της βάση, την γεωπολιτική. Eπιμένει στην ομοιότητα των συνθηκών τις παραμονές του Πρώτου Παγκοσμίου Πολέμου, με τις σημερινές. Επισημαίνει ότι και τότε όλοι απέκλειαν τον πόλεμο, με επιχείρημα την αλληλοδιείσδυση των ευρωπαϊκών οικονομιών. Υπενθυμίζει ότι η ευρωπαϊκή οικοδόμηση είχε γεωπολιτικό στόχο: την εξασφάλιση της ειρήνης. Υπερβαίνοντας τον τεχνοκρατικό λόγο, ο τέως Πρόεδρος του κατ'εξοχήν οικονομικού οργάνου της Ευρώπης, του Eurogroup, υποδεικνύει την οδό για να κατανοηθεί η λογική του τρέχοντος ευρωπαϊκού οικονομικού παραλογισμού.
Η πρόσφατη στάση της Ευρώπης έναντι της Κύπρου επιβεβαίωσε την προτεραιότητα της γεωπολιτικής έναντι της οικονομίας. Οι συμπεριφορές των μεγάλων ευρωπαϊκών δυνάμεων δεν καθορίζονται με μόνο κριτήριο τους δεδηλωμένους ευρωπαϊκούς στόχους. Πίσω τους κρύβονται γεωπολιτικές αναπαραστάσεις ριζωμένες στην Ιστορία μιας επί αιώνες αιματοβαμμένης ηπείρου. Καλούμαστε να φανταστούμε το αφάνταστο· όχι για να πανικοβληθούμε, αλλά για να αφυπνιστούμε. Έτσι, εξάλλου, μετριάζεται και η απελπισία και η αποχή από τα κοινά, την οποία έχει προκαλέσει η οικονομική κρίση. Αν υπάρχουν χειρότερα από τα σημερινά πάθη, η πολιτική κινητοποίηση αποκτά νόημα.
Η Ιστορία, ασφαλώς, δεν επαναλαμβάνεται. Ούτε πόλεμος χαρακωμάτων ούτε Blitzkrieg πρόκειται να επανέλθουν στο ευρωπαϊκό πεδίο. Επειδή δυσκολευόμαστε να σκεφθούμε νέες μορφές βιαίων ευρωπαϊκών συγκρούσεων, θεωρούμε ότι δεν υφίστανται. Όμως, οι επί μέρους εμπειρίες, κομμάτια μιας απευκτέας ευρωπαϊκής αντιπαράθεσης αφθονούν στην άμεση γειτονία μας: γιουγκοσλαβική κρίση, γεωργιανές συγκρούσεις, «αραβική άνοιξη»· Αίγυπτος, Λιβύη, Συρία. Οι κλίμακες αναμειγνύονται, δημιουργώντας ένα γεωπολιτικό και γεωστρατηγικό πεδίο δυσανάγνωστο, πολύ περισσότερο από το παρελθόν. Εσωτερικές εντάσεις, κατάλληλα αξιοποιούμενες έξωθεν, οδηγούν σε πραξικοπήματα με μορφή επαναστάσεων ή σε εμφυλίους πολέμους στους οποίους εμπλέκονται, εμφανώς ή παρασκηνιακά, ξένες δυνάμεις· ταυτοχρόνως, οι διεθνείς οργανισμοί αναταράσσονται εσωτερικά για την νομιμοποίηση των παρεμβάσεων. Διεθνή δίκτυα, στηριζόμενα σε Κράτη ή σε διασπορές, ενεργοποιούνται σε όλες σχεδόν τις γεωγραφικές κλίμακες: από τις πόλεις, όπου διενεργούν τρομοκρατικές επιθέσεις, ώς τις ερήμους και τα άβατα όρη, όπου δημιουργούν οιονεί κυρίαρχα εδάφη.
Η άμυνα απέναντι στο χαοτικό περιβάλλον της νέας βίας είναι η εδαφική συνοχή. Αποτελεί αναγκαία συνθήκη για την ασφάλεια· αλλά όχι πλέον και ικανή, παρά μόνον για τα έθνη που αναπτύσσονται σε ηπειρωτική διάσταση: Κίνα, Ρωσία, Ηνωμένες Πολιτείες. Η ευρωπαϊκή συνοχή συνιστά προϋπόθεση για την ασφάλεια όλων και, ιδιαιτέρως, για τα κράτη της ασταθούς ευρωπαϊκής περιφερείας: Ελλάδα.
Η συνέντευξη του Jean-Claude Juncker οφείλει να προκαλέσει πνευματική αναταραχή στην Ευρώπη. Οι ανησυχίες του, πιθανώς μεγαλύτερες, εκφράζονται μετριοπαθώς, προφανώς από τον φόβο ψυχολογικών συνεπειών στην ευρωπαϊκή οικονομία. Οι απειλές ενδέχεται να είναι πολύ πιο άμεσες. Η Ιστορία κινείται ταχύρρυθμα, όπως η κατά Πούτιν "μεγαλύτερη γεωπολιτική καταστροφή του αιώνα", η κατάρρευση της Σοβιετικής Ένωσης.
Ο οικονομικός και τεχνοκρατικός λόγος αποκοιμίζει, καθώς αποσκοπεί να συγκαλύπτει με σκοτεινές αναλύσεις την πολιτική και γεωπολιτική φύση των διακυβευμάτων. Δεν χρειάζεται «συνωμοσιολογία» για να ανακαλέσουμε την επιθυμία για κυριαρχία, την πολιτική χρήση της βίας, τα συλλογικά ορμέμφυτα και τις παλαιές πικρίες. Πρέπει, απλώς, να επιστρέψουμε στην γη, μετά από την μακρά περιπλάνησή μας στο αβαρές του τεχνοκρατικού ευρωπαϊκού λόγου. Έτσι θα επανα-προκύψουν ερωτήματα τα οποία έχουμε απωθήσει: υπάρχουν κίνδυνοι για την Δημοκρατία; πού οδηγεί η πόλωση ανάμεσα σε μιαν Αριστερά χωρίς πρόγραμμα και μιαν Άκρα Δεξιά η οποία ακολουθεί, διακριτά και αποτελεσματικά, τα διδάγματα των θεωρητικών του πραξικοπήματος; πώς οικοδομείται ένα περιφερειακό δίκτυο ασφαλείας, εναλλακτικό του νατοϊκού και του ευρωπαϊκού; πώς μπορεί να αναταχθεί η εθνική ταυτότητα και υπερηφάνεια μακράν του βρυκολακιασμένου παρελθόντος; τέλος, με ποιόν τρόπο μπορεί η Ελλάδα να αξιοποιήσει το συμβολικό της κεφάλαιο για να συμβάλει στην ευρωπαϊκή σταθερότητα; αντί, δηλαδή, απλώς να καταναλώνει, να παράγει Ευρώπη.
- Εισέλθετε στο σύστημα ή εγγραφείτε για να υποβάλετε σχόλια