ΕΣΥ ΠΟΥ ΗΣΟΥΝ ?

Εδώ και πολλά χρόνια,  με ενοχλούσε πολύ ένα πράγμα (όχι μόνο ένα αλλά επί του παρόντος θα αναφερθώ σε αυτό). Με ενοχλούσε η αποστασιοποίηση, η μη θέση, το απολίτικο, η ιδιώτευση, με λίγα λόγια η τζάμπα μαγκιά.  Η απαίτηση “να γίνονται όλα σωστά αλλά εν τη απουσία μου”. Εγώ να κάθομαι σπιτάκι μου στην ωραία καναπεδάρα μου να κοιτάζω την δουλίτσα μου και άλλοι να δουλεύουν με γνώμονα το συμφέρον μου! Μα σοβαρά μιλάμε;
 
      Στην αρχαία αθηναϊκή Δημοκρατία ο “τζάμπα μάγκας” που προτιμούσε να κοιτάζει την δουλίτσα του (ευτυχώς εξ όσων γνωρίζω δεν είχαν καναπέδες τότε) θεωρούνταν ιδιώτης (σ.σ. Idiōtēs ‣ Idiot = ηλίθιος ) και περιφρονούνταν. Μάλιστα όποιον δεν συμμετείχε του αφαιρούσαν τα πολιτικά δικαιώματα, ακολουθούσε κατάσχεση της περιουσίας και τέλος εξορία. Το αστείο της υπόθεσης (κατά τραγικό τρόπο) είναι ότι και σήμερα περίπου τα ίδια συμβαίνουν. Σε μία κοινωνία ιδιωτών αρχικά μας έχουν αφαιρεθεί (ή καλύτερα τα έχουμε απεμπολήσει οι ίδιοι) τα πολιτικά δικαιώματα μέσω του πρόστυχου υποβιβασμού της Δημοκρατίας που απαθώς παρατηρούμε να συμβαίνει, ακολουθεί (συμβαίνει ήδη) η κατάσχεση της ατομικής μας περιουσίας με διάφορους τρόπους (προσεχώς ακόμα πιο εμφανώς) και εν τέλει έρχεται η εξορία (για την ακρίβεια η αναγκαστική για οικονομικούς λόγους μετανάστευση) μιας ολόκληρης γενιάς.
 
      Έτσι λοιπόν, έχουμε εθιστεί στην γκρίνια, την εύκολη καταδίκη (των άλλων), την επισήμανση των ολιγωριών (πάντα των άλλων), τις φανφάρες ότι “αν ήμουν εγώ θα τα έκανα αλλιώς” (αλλά μάλλον δεν προλαβαίνω τώρα!) και σαν να μην έφτανε αυτό ενίοτε προχωράμε με θράσος και στην αποδοκιμασία όσων ασχολούνται με τα κοινά συλλήβδην. Όλοι ίδιοι είναι. Έλα όμως που κάποια στιγμή έρχεται η ώρα να βρεθείς αντιμέτωπος με τις δικές σου προσωπικές ευθύνες. Και τότε έχεις δύο μόνο επιλογές. Ή αποφασίζεις να συμμετάσχεις ή σιωπάς και καταπίνεις και το σκουπίδι και την λακκούβα και την μιζέρια και την γκρίνια σου. Δεν έχεις το δικαίωμα άλλωστε να γκρινιάζεις πια. Το έχασες όταν αρνήθηκες ευθύνη και συμμετοχή.
 
      Εδώ και καιρό έχω αναλάβει ένα προσωπικό στοίχημα. Εξαιρετικά δύσκολο να το κερδίσω αλλά ακόμα θα επιμείνω ότι δεν είναι αδύνατο. Το στοίχημα αυτό έχει να κάνει με την προσπάθεια να βγάλω ανθρώπους από το σπίτι τους και να τους πείσω (με τις όποιες δυνάμεις διαθέτω και με υπεράνθρωπες είναι αλήθεια προσπάθειες) να δεχτούν την υποχρέωσή τους να αναλάβουν αξιώματα και ευθύνες. Εν μέρει τους καταλαβαίνω. Συχνά ακούς να σου λένε “δεν είμαι εγώ για τέτοια”, “δεν έχω ασχοληθεί ποτέ” και άλλα παρόμοια. Και ρωτώ. Ποιος σου είπε κύριε τάδε ότι έχεις την πολυτέλεια να μην είσαι για τέτοια; Ποιος σου είπε ότι επειδή δεν έχεις ασχοληθεί μέχρι σήμερα δικαιούσαι να συνεχίσεις να απέχεις; Ποιος; Και σε τελική ανάλυση αυτός που ασχολείται τι είναι; Το κορόιδο της υπόθεσης για να μην το πω αλλιώς; Ο άλλος δεν θέλει να κάτσει στην ζεστασιά του καναπέ του και να γίνονται όλα από τους άλλους; Ή μήπως δεν έχει δουλειά να κάνει; Εκτός κι αν θεωρούμε ότι όποιος ασχολείται με τα κοινά είναι απατεώνας, λαμόγιο, κομπιναδόρος και απώτερος σκοπός του είναι να κερδοσκοπήσει σε βάρος της κοινωνίας. Αν αυτό θεωρούμε τότε ή θα διώξουμε οποιονδήποτε δεν είναι τέτοιος προκειμένου να μην έχει την ρετσινιά και θα αφήσουμε χώρο όντως για τους απατεώνες, είτε διαφορετικά θα πρέπει να ασχοληθούμε οι ίδιοι και να ανεχτούμε εμείς πια τη ρετσινιά. Και επαναλαμβάνω, το να προφυλάσσει κανείς τον εαυτό του από την βάσανο της ενασχόλησης με τα κοινά δεν τον καθιστά αναγκαστικά καλό και καθαρό άνθρωπο. Μπορεί και να είναι. Αλλά ταυτόχρονα είναι ιδιώτης και ολίγον βολεψάκιας. Με το “δε βαριέσαι” δουλειά δεν γίνεται. Αυτό νομίζω δεν μπορεί να το αμφισβητήσει κανείς.
 
      Το υπάρχον πολιτικό σύστημα είναι αλήθεια, εδώ και πάρα πολλά χρόνια (σίγουρα πάνω από σαράντα, δεδομένου ότι και πριν την μεταπολίτευση δεν διέφερε) έχει καταφέρει να κλείσει τον κόσμο στα σπίτια του. Να τον κάνει να ιδιωτεύει, να καταστήσει παρωχημένη την ενασχόληση με τα κοινά (σ.σ. θυμάμαι ακόμη δηλώσεις καλλιτεχνών αλλά και ανθρώπων της διπλανής πόρτας να λένε με απαξία ότι δεν ασχολούνται με την πολιτική, μέχρι που η πολιτική ασχολήθηκε μαζί τους και δεν ήταν για καλό) έτσι ώστε το σύστημα να μπορεί να κάνει την δική του “δουλειά” (αγγλιστί μπίζνες) με την ησυχία του. Καταβλήθηκε προσπάθεια γι' αυτό. Αλλά το ανεχτήκαμε κι εμείς ως πολίτες και ως κοινωνία. 
 
      Ε λοιπόν τώρα δεν μπορούμε αν το ανεχτούμε άλλο. Ακόμη και σε επίπεδο πόλης το σύστημα και όσοι το εκπροσωπούν πρέπει να κάνουν στην άκρη. Ακόμη κι αν κάποιους από τους “εκπροσώπους του παλαιού” τους αδικώ, αναλαμβάνω την ευθύνη αλλά επιμένω. Πρέπει για το καλό της πόλης να κάνουν στην άκρη. Αν δεν κάνουν πρέπει να τους κάνει στην άκρη η ίδια η κοινωνία. Όσοι άσκησαν με τον έναν ή τον άλλο τρόπο διοίκηση για χρόνια μέχρι σήμερα πρέπει να αναλάβουν την ευθύνη που τους αναλογεί, αν όχι για λάθη (δεν θέλω καν να μιλήσω για κακή προαίρεση) και παραλείψεις, τουλάχιστον για την ανοχή που επέδειξαν στην διατήρηση του ίδιου άρρωστου σάπιου συστήματος και να πάνε ή σπίτια τους ή ακόμα καλύτερα να δεχτούν να έχουν δεύτερους ρόλους. Μερικοί εμμονικά σχεδόν συνεχίζουν να διεκδικούν ρόλους πρωταγωνιστικούς. Ή εγώ ή τίποτα σου λένε. Δεν είναι έτσι. Αν κάποιος ειλικρινά θέλει να προσφέρει και δεν το κάνει για δικό του ιδιωτικό συμφέρον (όχι απαραίτητα οικονομικό) τότε πρέπει να ξέρει και να κάνει πίσω. Αντιλαμβάνομαι ότι είναι δύσκολο αλλά πρέπει.
 
      Πέρα όμως από αυτό το σκέλος υπάρχει και το άλλο. Αυτό της ανανέωσης. Ζητάμε να φύγουν οι παλιοί και συμφωνούμε σ' αυτό περίπου όλοι. Όμως ποιος θα τους αναπληρώσει; Και έτσι επανέρχομαι στο προσωπικό στοίχημα που προανέφερα. Πρέπει να βγάλουμε νέους (όχι απαραίτητα ηλικιακά μόνο) ανθρώπους από το σπίτι τους και να τους πείσουμε να ασχοληθούν με τα κοινά. Πώς αλλιώς θα σταματήσει να αναπαράγεται η ίδια παθολογία του επί χρόνια εναλλασσόμενου αλλά ουσιαστικά ίδιου συστήματος;
 
      Εν προκειμένου, αναφορικά με τις επερχόμενες αυτοδιοικητικές εκλογές θα έλεγα ότι χρειαζόμαστε μία ομάδα νέων ανθρώπων, κυρίως αναφορικά με την ενασχόλησή τους με τα κοινά, προκειμένου να σταματήσει η αναπαραγωγή της πολιτικής παθογένειας. Δευτερευόντως, έχουμε ανάγκη ανθρώπων νέων σε ηλικία προκειμένου να έχουν και την όρεξη αλλά και την κατάρτιση και την σύγχρονη αντίληψη προκειμένου να σχεδιάσουν και να υλοποιήσουν το όραμά τους. Ανθρώπων που έχουν διανύσει μία διαδρομή κοινωνική αλλά και επαγγελματική και όλοι αυτοί να συνδυαστούν με μία μικρή ομάδα ανθρώπων (που όμως πληρούν τα ανωτέρω αναφερόμενα) με αυτοδιοικητική εμπειρία (ιδανικά σε μεσαίο επίπεδο), προκειμένου να γνωρίζουν τον τύπο και τις διαδικασίες, αλλά να μην έχουν βάλει το δάχτυλο στο μέλι και να διατηρούν την έξωθεν καλή μαρτυρία.
 
      Η δυσκολία όλου αυτού του εγχειρήματος τεράστια, αλλά σας διαβεβαιώ ειλικρινής και ρεαλιστική. Από όλα αυτά τα επίπεδα δυσκολίας όμως, το σπουδαιότερο είναι να πείσεις νέους (με όλες τις έννοιες) ανθρώπους να αφήσουν την ιδιωτική τους ζωή και να ασχοληθούν με τη δημόσια. Να αναλάβουν ευθύνες και αξιώματα. Να συνδιαμορφώσουν καταστάσεις και να συνεισφέρουν στο όραμα. Να προσφέρουν πολύτιμο χρόνο, κόπο, ιδέες, δουλειά, αγωνία, χρήμα και να περιμένουν να εισπράξουν μόνο ικανοποίηση ότι έκαναν το σωστό και ότι ήταν εκεί. Ότι ήταν παρόντες όταν διαμορφωνόταν ο κόσμος γύρω τους. Στο ερώτημα “εσύ που ήσουν” να μπορούν να πουν “ήμουν εδώ και δούλευα για το αύριο”.
 
      Λοιπόν, θαύματα δεν γίνονται. Ή αποφασίζουμε να το πάρουμε πάνω μας ο καθένας προσωπικά και να  ασχοληθούμε σοβαρά με την πόλη μας ή αλλιώς να σταματήσουμε να γκρινιάζουμε για το σκουπίδι, τη λακκούβα, τη μιζέρια και την ανέχειά μας. Αυτά θα ζούμε κι αν μας αρέσει. Αν δεν μας αρέσει να μάθουμε να συμμετέχουμε στην λύση, και μάλιστα με προσωπικό κόστος. Εσύ που είσαι;
 
Στέφανος Κ. Κατσάρας
Ψυχολόγος MSc