Περιφερειακά Επιχειρησιακά Προγράμματα του ΕΣΠΑ: Παραμένουν αναξιοποίητα εκατοντάδες εκατομμύρια ευρώ με ευθύνη του κεντρικού κράτους

Το ΔΣ της Ένωσης Περιφερειών ζητεί συνάντηση με τις πολιτικές ηγεσίες του καθ’ ύλην αρμόδιου Υπουργείου Οικονομίας και Ανάπτυξης και των συναρμόδιων Υπουργείων, Υγείας, Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων, Περιβάλλοντος και Ενέργειας, και Εργασίας Κοινωνικής Ασφάλισης και Κοινωνικής Αλληλεγγύης

Αν δεν ληφθούν άμεσα μέτρα από τα αρμόδια Υπουργεία για να «ξεμπλοκάρουν» τομείς των προγραμμάτων, όπως η επιχειρηματικότητα και οι δράσεις υγείας, τότε προδιαγράφεται ορατός ο κίνδυνος να υπάρξει απώλεια πόρων στο τέλος του 2018

Την ώρα που οι τοπικές κοινωνίες και η πραγματική οικονομία «διψούν» για επενδύσεις και νέες θέσεις εργασίας, ευρωπαϊκά κονδύλια εκατοντάδων εκατομμυρίων ευρώ παραμένουν αναξιοποίητα με ευθύνη του κεντρικού κράτους. Αν μάλιστα δεν ληφθούν άμεσα μέτρα από τα αρμόδια Υπουργεία ώστε να «ξεμπλοκάρουν» τομείς των προγραμμάτων, όπως η επιχειρηματικότητα και οι δράσεις υγείας, τότε προδιαγράφεται ορατός ο κίνδυνος να υπάρξει απώλεια πόρων στο τέλος του 2018.

Το Διοικητικό Συμβούλιο της Ένωσης Περιφερειών Ελλάδας συζήτησε το θέμα στη συνεδρίασή του στην οποία μετείχαν και παρουσίασαν εισήγηση οι Προϊστάμενοι των Ειδικών Υπηρεσιών Διαχείρισης (ΕΥΔ) των 13 Περιφερειακών Επιχειρησιακών Προγραμμάτων (ΠΕΠ) και αποφάσισε να ζητήσει συνάντηση το συντομότερο δυνατό με τον αρμόδιο Αναπληρωτή Υπουργό Οικονομίας και Ανάπτυξης κ. Αλ. Χαρίτση και το Γενικό Γραμματέα Δημοσίων Επενδύσεων και Εθνικού Στρατηγικού Πλαισίου Αναφοράς (ΕΣΠΑ) κ. Παναγιώτη Κορκολή καθώς και τις πολιτικές ηγεσίες και αρμόδιους υπηρεσιακούς παράγοντες των Υπουργείων Υγείας, Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων, Περιβάλλοντος και Ενέργειας, και Εργασίας Κοινωνικής Ασφάλισης και Κοινωνικής Αλληλεγγύης.

«Τα νέα δεν είναι καλά», επισήμαναν στην εισήγησή τους οι Προϊστάμενοι των ΕΥΔ των ΠΕΠ επισημαίνοντας πως τίθεται πλέον σε κίνδυνο τόσο η επίτευξη των δημοσιονομικών στόχων που έχουν καθοριστεί για το 2017 και 2018, όσο και του αποθεματικού επίδοσης που κρίνεται με την πρόοδο των Προγραμμάτων στο τέλος του 2018.

Όπως εξήγησαν, η εμπλοκή οφείλεται στο γεγονός ότι Υπουργεία είτε δεν έχουν αποσαφηνίσει το θεσμικό πλαίσιο, είτε καθυστερούν σημαντικά τις διαδικασίες που είναι απαραίτητες ώστε οι Περιφέρειες να μπορέσουν να ξεκινήσουν την υλοποίηση σημαντικών γραμμάτων του ΕΣΠΑ όπως η επιχειρηματικότητα και οι δράσεις υγείας, ενώ καθυστερήσεις παρατηρούνται και στο Πρόγραμμα Αγροτικής Ανάπτυξης και τις δράσεις του Κοινωνικού Ταμείου αρμοδιότητας Υπουργείου Εργασίας.

Συγκεκριμένα,

-Στην Επιχειρηματικότητα δεν έχει οριστικοποιηθεί από το αρμόδιο Υπουργείο Οικονομίας και Ανάπτυξης το ζήτημα της προκήρυξης και των όρων για επιλογή του Ενδιάμεσου Φορέα Διαχείρισης Κρατικών Ενισχύσεων, ο οποίος εν συνεχεία θα προκηρύξει τις δράσεις επιχειρηματικότητας.  Παράλληλα, δεν παρέχεται η απαιτούμενη ενημέρωση για τα Χρηματοδοτικά εργαλεία ώστε να μπορέσουν να εξεταστούν για χρήση τους από τις Περιφέρειες στα ΠΕΠ.

-Υπάρχει πρόβλημα με τη λειτουργία του Πληροφοριακού Συστήματος Κρατικών Ενισχύσεων (ΠΣΚΕ), για όσες –κάποιες- προκηρύξεις ξεκίνησαν απευθείας από τις Περιφέρειες, ενώ είναι άγνωστο αν θα μπορέσει να ανταποκριθεί στο πλήθος προκηρύξεων όλων των προγραμμάτων που αναμένεται να υπάρξουν.

 -Στις δράσεις υγείας που χρηματοδοτούνται από το Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο το  Υπουργείο Υγείας δεν έχει εξειδικεύσει αναλυτικά τις δράσεις από πλευράς περιεχομένου και χωροθέτησης, ούτε συνεργάστηκε με τις  Περιφέρειες για αυτά αλλά και για το χρονοδιάγραμμα εφαρμογής τους, που επηρεάζουν άμεσα την πρόοδο στα ΠΕΠ απ΄ όπου ζητείται να χρηματοδοτηθούν, ενώ δεν υπάρχει η απαιτούμενη σύμφωνη γνώμη της Ευρωπαϊκής Επιτροπής.

-Καθυστερήσεις και στρεβλώσεις στην εκχώρηση αρμοδιοτήτων με ευθύνη των υπηρεσιών του αρμόδιου Υπουργείου παρατηρούνται και στο Πρόγραμμα Αγροτικής Ανάπτυξης, το 35% του οποίου καλούνται να διαχειρισθούν οι Περιφέρειες

- Στον τομέα του περιβάλλοντος, απαιτείται επιτάχυνση και πλήρης συντονισμός, καθόσον δεν έκλεισαν θέματα που αφορούν τη χρηματοδότηση των απαιτούμενων έργων για διαχείριση αποβλήτων, ενεργειακής αναβάθμισης δημοσίων κτιρίων, ενώ εξειδικεύσεις που άπτονται θεμάτων κλιματικής αλλαγής ή δράσεων Σχεδίων Διαχείρισης Λεκανών Απορροής υστερούν.

- Δράσεις Κοινωνικού Ταμείου αρμοδιότητας Υπουργείου Εργασίας, που αφορούν είτε στην απασχόληση, είτε σε στήριξη ευάλωτων ομάδων, δεν έχουν ολοκληρώσει το θεσμικό πλαίσιό τους ή και εξειδικευτεί, με αποτέλεσμα σημαντικοί πόροι στα ΠΕΠ να παραμένουν ενενεργοί. 

Σημαντικά προβλήματα δημιουργούνται και από την αλλαγή του θεσμικού πλαισίου όσον αφορά τη δυνατότητα χρήσης υπερδέσμευσης πόρων (overbooking) στα Προγράμματα. Το επιτρεπόμενο ανώτατο ποσοστό υπερδέσμευσης έχει μειωθεί στο ΕΣΠΑ 2014-2020 στο 120% με αποτέλεσμα, λόγω των μεγάλων εκπτώσεων που δίνουν οι ανάδοχοι των έργων (κατά μέσο όρο στο 50-60%), να απαιτούνται αλλεπάλληλες προκηρύξεις προκειμένου να απορροφηθεί το σύνολο των διατιθέμενων πόρων. Η έγκριση κάθε προκήρυξης απαιτεί χωριστή υπουργική απόφαση, διαδικασία που επιτείνει την καθυστέρηση. Το επιτρεπόμενο ανώτατο ποσοστό υπερδέσμευσης πρέπει να ανέλθει για όλα τα Προγράμματα του ΕΣΠΑ στο 150%

Παράλληλα, προβλήματα και καθυστερήσεις έχουν δημιουργηθεί και από τις τελευταίες αλλαγές στο θεσμικό πλαίσιο για τα δημόσια έργα, που πρέπει άμεσα να αντιμετωπιστούν από το αρμόδιο υπουργείο.

Πέραν αυτών την υλοποίηση των Περιφερειακών Επιχειρησιακών Προγραμμάτων δυσχεραίνει η υποστελέχωση των περισσότερων Ειδικών Υπηρεσιών Διαχείρισης, που πρέπει να αντιμετωπιστεί με ενέργειες πρόσληψης νέου προσωπικού.