Προοδευτική Συμμαχία: για την Ελλάδα και την Ευρώπη των πολλών

Στην τελική ευθεία προς τις ευρωεκλογές και τις αυτοδιοικητικές εκλογές επανέρχονται με ένταση οι προβληματισμοί για το σήμερα και το αύριο της Ελλάδας και της Ευρώπης.

Από το «τέλος της ιστορίας» του Φουκουγιάμα, πριν από 25 περίπου χρόνια, που σήμαινε κατάργηση των κοινωνικών τάξεων και της εργασίας, έχουμε φτάσει σε ένα σημείο όπου συντελούνται κρίσιμες γεωπολιτικές, οικονομικές και κοινωνικές εξελίξεις σε παγκόσμιο επίπεδο. Ασφαλώς, κοινός παρονομαστής αυτών των εξελίξεων είναι η τέταρτη τεχνολογική επανάσταση, η αυτοματοποίηση της παραγωγής και η απουσία οικονομικών και πολιτικών εναλλακτικών επιλογών.  

Παρ’ όλα αυτά και παρά το γεγονός της κατάρρευσης του υπαρκτού σοσιαλισμού, η σύγκρουση παραμένει σε επίπεδο ιδεών, συμφερόντων, πολιτικών θέσεων και προγραμμάτων. Ωστόσο, η ανθρωπότητα κινδυνεύει να οπισθοχωρήσει στη χειρότερη περίοδο που γνώρισε η ανθρωπότητα, καθώς είναι εμφανής η άνοδος της ακροδεξιάς και του φασισμού.

Στη βάση αυτού του φαινομένου βρίσκεται η υποχώρηση του κοινωνικού κράτους και της οργανωμένης αλληλεγγύης. Ως αποτέλεσμα, έχει δημιουργηθεί μια δύσκολη κατάσταση για τον κόσμο της εργασίας, στην οποία κυριαρχεί ο φόβος για την επιβίωση. Και αυτό συμβαίνει την ίδια ώρα που η ανάπτυξη της τεχνολογίας και των παραγωγικών δυνάμεων, δίνουν τη δυνατότητα στον άνθρωπο να χειραφετηθεί και να απελευθερωθεί από κάθε είδους καταναγκασμό.  

Η μείωση του εργάσιμου χρόνου θα μπορούσε, για παράδειγμα να γείρει την πλάστιγγα υπέρ του αξιοπρεπούς βίου με ελεύθερο χρόνο για δημιουργία, ευημερία και, γιατί όχι, «ευτυχία». Τούτο όμως δεν βρίσκεται στον ορίζονται των σύγχρονων κοινωνιών όπου τη θέση της βεβαιότητας έχει πάρει η αβεβαιότητα, ο φόβος και η ανασφάλεια για το αύριο. Σε τελική ανάλυση, η πεισματική πραγματικότητα διαμορφώνεται, όχι με κανονιστικές, δεοντολογικές και αξιακές αναφορές αλλά βάσει συσχετισμού δυνάμεων και κοινωνικών συγκρούσεων.

Αποτέλεσμα κοινωνικών συγκρούσεων, λόγου χάρη, είναι το περίφημο έλλειμμα δημοκρατίας στους κόλπους της μεγαλύτερης πολιτικής και οικονομικής συμμαχίας που γνώρισε ποτέ η μέχρι τώρα Ιστορία, της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Ένα έλλειμμα το οποίο έχει διαστρεβλώσει την έννοια της λαϊκής κυριαρχίας καθώς η εκτελεστική εξουσία των Βρυξελλών, ή το διευθυντήριο, ουδόλως ελέγχεται και σε μεγάλο βαθμό δεν αποτυπώνει τη λαϊκή βούληση. Το πολιτικό κενό αυτού του ελλείμματος αξιοποίησαν για την εξυπηρέτηση ιδίων συμφερόντων διάφορες ομάδες πίεσης και εκπρόσωποι του μεγάλου κεφαλαίου. Στα χρόνια της κρίσης, πάνω ακριβώς σε αυτό το κενό προσπαθεί να εγκαταστήσει τις βάσεις του και το μαύρο μέτωπο των ακροδεξιών μορφωμάτων.

Αποτέλεσμα κοινωνικών συγκρούσεων είναι βέβαια και ένα από τα βασικότερα χαρακτηριστικά των σύγχρονων κοινωνιών: οι πολλοί να ζουν με πολύ λίγα και οι λίγοι να ζουν με πάρα πολλά.

Στην πραγματικότητα, ήδη από τις αρχές του ’90, ζούμε σε ένα παγκοσμιοποιημένο περιβάλλον ενώ οι εργαζόμενοι έχουν απογοητευτεί και  καταγράφουν απανωτές συνδικαλιστικές και πολιτικές ήττες. Γεγονός, που μεταξύ άλλων, βέβαια, επιβάλλει τη διεθνοποίηση των συνδικάτων και των κινημάτων.

Η έλλειψη εμπιστοσύνης στη συλλογική δράση, ο ατομικισμός, ο αχαλίνωτος ανταγωνισμός και η αποπολιτικοποίηση είναι φαινόμενα των καιρών. Έχει διαστρεβλωθεί η έννοια της πολιτικής και κυριαρχούν οι έννοιες του ειδικού και του τεχνοκράτη. Κατά συνέπεια, όταν δεν βλέπουμε τον εαυτό μας στην πολιτική, δεν βλέπουμε τον εαυτό μας στην κοινωνία και τελικά η παθητικότητα μας οδηγεί στην ασφυξία και κατ’ επέκταση στο μίσος και τον φθόνο για την ίδια την κοινωνία.

Η αύξηση της φτώχειας, η αύξηση των ανισοτήτων, η αύξηση της ανεργίας, η αύξηση των διακρίσεων, η αύξηση της ανασφάλειας, η αύξηση της αβεβαιότητας, αντανακλούν τον τρόπο με τον οποίο συγκροτούνται οι σημερινές κοινωνίες. Και είναι πολλοί όσοι υποστηρίζουν ότι η πρόοδος αποτελεί μακρινό παρελθόν. Αποτελεί κοινή σχεδόν διαπίστωση ότι η γενιά που ενηλικιώθηκε στην κρίση είναι η πρώτη που διάγει βίο χειρότερο από εκείνον της προηγούμενης και ότι οι προοπτικές της επόμενης δεν είναι οι καλύτερες.

Είναι σαφές ότι το ευρύτερο πλαίσιο κοινωνικής και πολιτικής αναφοράς των πολιτών έχει αλλάξει, έχει γίνει σχετικά ρευστό, καθώς παρατηρείται ραγδαία αύξηση των ακροδεξιών μορφωμάτων. Το «κοινωνικό συμβόλαιο» που προωθούν είναι βαθύτατα αντικοινωνικό καθώς στηρίζεται στον εθνικιστικό αυτισμό, στην αποδοχή των υφιστάμενων ανισοτήτων και στο μίσος για τον «άλλον». Αυτό το παρατηρούμε στην Αμερική και στη Βραζιλία αλλά και σε ευρωπαϊκό επίπεδο, από τις χώρες  του Βίσενγκραντ έως και την Ιταλία με τον Σαλβίνι. Ο «άλλος» είναι μια έννοια ασαφής και ρευστή γεγονός που δεν ξεκαθαρίζει ποιος είναι τελικά ο «εχθρός». Κατά συνέπεια αναιρείται, στην πράξη, και η ακροδεξιά έννοια του «κοινωνικού συμβολαίου».

Με τον τρόπο αυτό αναδεικνύεται η ανάγκη ενός μετώπου απέναντι σε αυτόν στον σκοταδισμό και την οπισθοδρόμηση των ακροδεξιών δυνάμεων, που επιδιώκουν με ένταση να έχουμε κλειστές κοινωνίες. Το μέτωπο αυτό οφείλει να είναι προοδευτικό με σαφείς και ξεκάθαρους στόχους. Όπως ακριβώς συνέβη και στην Ισπανία, γεγονός που εκφράστηκε με τη νίκη των προοδευτικών δυνάμεων στις πρόσφατες εκλογές. Η Αριστερά απάντησε σε συγκεκριμένα κοινωνικά ζητήματα και χάρη στη στροφή των Σοσιαλδημοκρατών προς την Αριστερά καταγράφηκε η πρώτη εκλογική νίκη έπειτα από μια τουλάχιστον δεκαετία.

Ωστόσο, εκείνο που πρέπει να έχουμε κατά νου, είναι η διατύπωση και η διεκδίκηση εναλλακτικών προτάσεων προς όφελος των πολλών. Δεν αρκεί η εναλλακτική διαχείριση ενός συστήματος που γεννά αβεβαιότητα, ανεργία, φτώχεια και πολέμους. Στην κατεύθυνση αυτή απαιτείται η επαγρύπνηση, η κινητοποίηση και η συμμετοχή των πολιτών στους νέους κοινωνικούς αγώνες που έρχονται μπροστά μας. Έτσι θα διασφαλίσουμε σταθερές και διαρκείς συνθήκες προόδου αλλά και το στέρεο έδαφος για τη νικηφόρα πορεία σε αυτούς τους αγώνες.

Μέσα σε αυτό το πλαίσιο οφείλουμε να χαιρετίσουμε τη συγκρότηση της Προοδευτικής Συμμαχίας, με κορμό τον ΣΥΡΙΖΑ στην Ελλάδα και, βεβαίως, τις αντίστοιχες διεργασίες στην Ευρώπη. Ειδικά τώρα που η  Ευρωπαϊκή Ένωση βρίσκεται αντιμέτωπη με ένα δυσοίωνο έως και ζοφερό μέλλον λόγω της επιμονής της στη λιτότητα και το νεοφιλελευθερισμό αλλά και της ανόδου της ακροδεξιάς. Η Προοδευτική Συμμαχία μπορεί και πρέπει να αποτελέσει την εναλλακτική πολιτική λύση, εντός και εκτός της χώρας. Οι επικείμενες ευρωεκλογές σηματοδοτούν την αρχή μιας νέας πορείας καθώς είναι επιτακτικά αναγκαία μια προοδευτική συμμαχία σε όλους τους τομείς και σε όλα τα επίπεδα. Στην πολιτική, την  οικονομία και την κοινωνία, στους θεσμούς και σε κάθε πτυχή της ζωής των πολιτών.

Με προοδευτικές συμμαχίες μπορούμε να οραματιστούμε ξανά και να αγωνιστούμε προκειμένου να αλλάξουμε την πραγματικότητα. Για την Ευρώπη των λαών και την Ελλάδα των πολλών.