ΣΥΣΚΕΨΗ ΓΙΑ ΤΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗΣ ΤΗΣ ΕΛΟΝΟΣΙΑΣ ΑΠΟ ΤΗΝ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ ΜΕΣΑ ΑΠΟ ΣΧΕΔΙΟ ΔΡΑΣΗΣ ΤΟΥ ΚΕΕΛΠΝΟ

Σύσκεψη με θέμα την αντιμετώπιση των αρνητικών συνεπειών των κωνωπωειδών και του έντονου προβλήματος ελονοσίας που παρουσιάζει ο Δήμος Σοφάδων κυρίως, πραγματοποιήθηκε το μεσημέρι της Τετάρτης στην Περιφερειακή Ενότητα Καρδίτσας με τη συμμετοχή των κ.κ. Χρήστου Χατζηχριστοδούλου Καθηγητή Υγιεινής και Επιδημιολογίας – Δ/ντη του Εργαστηρίου Υγιεινής και Επιδημιολογίας Τμήμα Ιατρικής Πανεπιστημίου Θεσσαλίας, Νίκου Παπαδόπουλου Καθηγητή Εφαρμοσμένης Εντομολογίας – Δ/ντη του Εργαστηρίου Εντομολογίας και Γεωργικής Ζωολογίας Τμήματος Γεωπονίας Φυτικής Παραγωγής και Αγροτικού Περιβάλλοντος Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας, Δρ Γιώργου Κολιόπουλου Εργαστηρίου Βιολογικού Ελέγχου Γεωργικών Φαρμάκων Τμήματος Ελέγχου Γεωργικών Φαρμάκων και Φυτ/κης Μπενάκειο Φυτοπαθολογικό Ινστιτούτο και της κ. Μαρίας Τσερώνη εκ μέρους του ΚΕΕΛΠΝΟ

.
Ο Αντιπεριφερειάρχης Καρδίτσας κ. Τσιάκος υπογράμμισε, κατά την εισήγησή του, την αναγκαιότητα συνεργασίας όλων των φορέων προκειμένου να αντιμετωπιστεί οριστικά το πολύ σοβαρό αυτό ζήτημα. Στο πλαίσιο αυτό ζήτησε την κατάρτιση ενός χάρτη πορείας ενεργειών όλων των εμπλεκομένων φορέων και μέσα σε συγκεκριμένο χρονοδιάγραμμα
Η Ελλάδα θεωρείται επισήμως ελεύθερη ελονοσίας από το 1974. Λαμβάνοντας υπόψη την εμφάνιση κρουσμάτων ελονοσίας σε κατοίκους της Ελλάδας κατά τα έτη 2009 (Ν=6), 2010 (Ν=3) και 2011 (Ν=40), χωρίς ιστορικό ταξιδίου σε χώρες ενδημικές για την ελονοσία, το ενδεχόμενο επανεγκατάστασης της νόσου είναι υπαρκτό, λόγω των παρακάτω παραγόντων:

(α) Η χώρα αποτελεί τόπο διαμονής και εργασίας μεταναστών από χώρες στις οποίες ενδημεί η νόσος. Επιπλέον παρατηρείται είσοδος σημαντικού αριθμού μεταναστών στην Ελλάδα (κυρίως μέσω των θαλάσσιων και χερσαίων συνόρων) από χώρες ενδημικές στην ελονοσία, οι οποίοι δεν υπόκεινται σε υγειονομικό έλεγχο.

(β) Κουνούπια του γένους Anopheles, τα οποία μεταδίδουν την ελονοσία, κυκλοφορούν σε διάφορες περιοχές της χώρας μας.

(γ)  Σημειώνονται κλιματολογικές αλλαγές (αύξηση της μέσης θερμοκρασίας ή/και των θερμών ημερών/έτος), με συνακόλουθη αύξηση του πληθυσμού και της δραστηριότητας των κουνουπιών.

Όλα τα παραπάνω υπογραμμίζουν την επιτακτική ανάγκη χάραξης εθνικής στρατηγικής για την αντιμετώπιση του συγκεκριμένου προβλήματος Δημόσιας Υγείας (ΔΥ) και εκπόνησης ενός ολοκληρωμένου σχεδίου δράσης για την αντιμετώπιση της ελονοσίας στην Ελλάδα. Το ΚΕΕΛΠΝΟ με τη συνεργασία της Ομάδας Εργασίας για τα Νοσήματα που Μεταδίδονται με Διαβιβαστές, εκπόνησε σχέδιο δράσης που περιλαμβάνει την περιγραφή των δράσεων που δρομολογούνται για την αντιμετώπιση της ελονοσίας. Το σχέδιο αυτό υποβλήθηκε στο ΥΥΚΑ, το οποίο με τη σειρά του εκπονεί στρατηγικό σχέδιο δράσης για την Ελονοσία στην Ελλάδα, το οποίο σχεδιάζεται να εκδοθεί ως κοινή υπουργική απόφαση Υπουργών Υγείας, Εσωτερικών και Αγροτικής Ανάπτυξης.

Κύριος Στόχος Σχεδίου Δράσης

Κύριος στόχος του παρόντος Σχεδίου Δράσης είναι η αποφυγή επανεγκατάστασης της ελονοσίας στην Ελλάδα.

Ειδικοί Στόχοι Σχεδίου Δράσης

• Βελτίωση της οργάνωσης και λειτουργίας του συστήματος επιδημιολογικής   επιτήρησης της ελονοσίας του ΚΕΕΛΠΝΟ για όλη την επικράτεια, με ενίσχυσή του στις περιοχές υψηλού κινδύνου.
• Έγκαιρη ανίχνευση και αποτελεσματική θεραπεία των κρουσμάτων ελονοσίας που ανιχνεύονται στη χώρα (υποκλινικές και κλινικές μορφές), ώστε να διακόπτεται έγκαιρα η μετάδοση του πλασμωδίου της ελονοσίας.
• Συντονισμένη και έγκυρη ενημέρωση όλων των εμπλεκόμενων φορέων για τις αναγκαίες δράσεις για τον έλεγχο της ελονοσίας (επαγγελματίες υγείας και δημόσιας υγείας, τοπική και περιφερειακή αυτοδιοίκηση, άλλοι φορείς κλπ).
• Συντονισμός και οργάνωση της ενημέρωσης του κοινού στις περιοχές υψηλού κινδύνου για τα αναγκαία μέτρα προστασίας από την ελονοσία.
• Παρακολούθηση της πορείας και αποτελεσματικότητας των ολοκληρωμένων προγραμμάτων εντομολογικής επιτήρησης και εντομοκτονίας με επικέντρωση στις περιοχές υψηλού κινδύνου, μέσω της ανταλλαγής πληροφορίων με τις περιφέρειες.
• Ανάπτυξη εργαλείων για την εκτίμηση κινδύνου για την επανεμφάνιση της ελονοσίας σε όλη την επικράτεια μέσω της συμμετοχής σε ερευνητικά προγράμματα και με τη συνεργασία ευρωπαϊκών και άλλων φορέων δημόσιας υγείας.
• Προστασία του τουρισμού της χώρας, μέσω αποφυγής έκδοσης οδηγιών- από Διεθνείς Οργανισμούς- για λήψη χημειοπροφύλαξης από τους ταξιδιώτες, προς περιοχές της Ελλάδας με κρούσματα ελονοσίας με ενδείξεις εγχώριας μετάδοσης.
• Συμμόρφωση με το στόχο του Ευρωπαϊκού Τμήματος του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας (ΠΟΥ) για την εξάλειψη της ελονοσίας από όλη την Ευρώπη μέχρι το 2015.

Από το τέλος της περιόδου μετάδοσης της ελονοσίας το 2011 (Νοέμβριος 2011), το ΚΕΕΛΠΝΟ συγκεντρώνει κλιματολογικά, οικολογικά, κοινωνικά και ιστορικά δεδομένα σε σχέση με την ελονοσία, για τη δημιουργία εργαλείου εκτίμησης κινδύνου με σκοπό την βέλτιστη προετοιμασία για το 2012. Με βάση τα υπάρχοντα δεδομένα και με τη σύμφωνη γνώμη εμπειρογνωμόνων, ορίστηκαν τέσσερα επίπεδα επικινδυνότητας για την εγχώρια μετάδοση της ελονοσίας.

Συγκεκριμένα, τα  Επίπεδα Επικινδυνότητας ορίζονται ως εξής:

1. Επίπεδο Επικινδυνότητας 0: περιοχές χωρίς παράγοντες κινδύνου για εγχώρια μετάδοση της ελονοσίας ΚΑΙ χωρίς ιστορικό εγχώριας μετάδοσης ελονοσίας κατά τα τελευταία τρία έτη, συμπεριλαμβανομένων περιοχών στις οποίες παρατηρείται μόνο αυξημένη παρουσία των παρασίτων της ελονοσίας σε ανθρώπους (εισαγωγή των παρασίτων από ενδημικές για την ελονοσία χώρες, π.χ. μέσω ασθενών μεταναστών και ταξιδιωτών) Ή μόνο παρουσία διαβιβαστών – κουνουπιών του γένους Anopheles (ή περιβαλλοντικών παραγόντων που ευνοούν την ανάπτυξή τους).
2. Επίπεδο Επικινδυνότητας 1: περιοχές με παράγοντες κινδύνου για εγχώρια μετάδοση της ελονοσίας, δηλαδή περιοχές στις οποίες παρατηρείται αυξημένη παρουσία των παρασίτων της ελονοσίας σε ανθρώπους (εισαγωγή των παρασίτων από ενδημικές για την ελονοσία χώρες, π.χ. μέσω ασθενών μεταναστών και ταξιδιωτών) ΚΑΙ παρουσία διαβιβαστών – κουνουπιών του γένους Anopheles (ή περιβαλλοντικών παραγόντων που ευνοούν την ανάπτυξή τους).
3. Επίπεδο Επικινδυνότητας 2: περιοχές με καταγραφή τουλάχιστον ενός σποραδικού κρούσματος ελονοσίας με ενδείξεις εγχώριας μετάδοσης της ελονοσίας τα τελευταία τρία έτη.
4. Επίπεδο Επικινδυνότητας 3: περιοχές με συρροή κρουσμάτων ελονοσίας με ενδείξεις εγχώριας μετάδοσης τα τελευταία τρία έτη Ή ενδείξεις συνεχιζόμενης μετάδοσης της νόσου από έτος σε έτος (εμφάνιση νέων κρουσμάτων στην περιοχή κατά τη διάρκεια τουλάχιστον δύο συνεχόμενων ετών). Στις περιοχές αυτές θεωρείται ότι υπάρχουν συνθήκες μετάδοσης και ενδείξεις πιθανής επανεγκατάστασης της μετάδοσης της ελονοσίας.

Οι δράσεις αντιμετώπισης της ελονοσίας σύμφωνα με το Σχέδιο γίνονται στο πλαίσιο των παρακάτω αξόνων:

• Δράσεις ενίσχυσης επιδημιολογικής επιτήρησης ελονοσίας

Περιγράφεται το σύστημα επιτήρησης της ελονοσίας, την ενεργητική εργαστηριακή επιτήρηση και την ενεργητική αναζήτηση κρουσμάτων στο περιβάλλον επιβεβαιωμένου κρούσματος (focus investigation), καθώς και την ανίχνευση κρουσμάτων ελονοσίας μέσω screening  νεοεισερχομένων μεταναστών.

• Δράσεις ενίσχυσης εργαστηριακής διάγνωσης ελονοσίας

Περιγράφονται όλες οι δράσεις ενίσχυσης της εργαστηριακής επιτήρησης της νόσου και συνεργασία με τα εργαστήρια που ελέγχουν τα έντομα διαβιβαστές

• Κλινική Αντιμετώπιση Ελονοσίας, σύμφωνα με κατευθυντήριες οδηγίες διάγνωσης και θεραπείας
• Δράσεις Επικοινωνίας

Οι δράσεις επικοινωνίας αποτελούν θεμελιώδη πυλώνα της εφαρμογής και της επιτυχίας του Σχεδίου Δράσης, καθώς στοχεύουν στην ενημέρωση των επαγγελματιών υγείας και του κοινού για την ελονοσία. Σκοπός τους είναι αφ΄ ενός η επικοινωνία της ανάγκης έγκαιρης διάγνωσης και θεραπείας της νόσου και αφ’ ετέρου των μέτρων ατομικής προστασίας από τα κουνούπια.

• Επιτήρηση και Έλεγχος Διαβιβαστών Ελονοσίας

Περιγράφονται οι βασικές αρχές εντομολογικής επιτήρησης και οι δύο βασικοί πυλώνες ελέγχου των διαβιβαστών ελονοσίας: η προνυμφοκτονία και οι υπολειμματικοί ψεκασμοί εσωτερικών χώρων.

• Διατομεακή Συνεργασία ΚΕΕΛΠΝΟ με εμπλεκόμενους φορείς.

Η αντιμετώπιση και ο έλεγχος της ελονοσίας καθώς και η αποτροπή της επανεγκατάστασής της στην Ελλάδα περιλαμβάνει πολλαπλές δράσεις και αρμοδιότητες πολλών εμπλεκόμενων φορέων, όπως: υπηρεσίες Υγείας, κεντρικές και περιφερικές αρχές Δημόσιας Υγείας, αρχές εποπτείας του περιβάλλοντος και της αγροτικής ανάπτυξης. Το ΚΕΕΛΠΝΟ έχει αναπτύξει κανάλια επικοινωνίας και συνεργασίας με όλους τους φορείς (δημόσιους και ιδιωτικούς) για τη βελτίωση της συνεργασίας και του συντονισμού.