ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΑΚΟ ΑΣΥΛΟ: Η κατάκτηση που έγινε ασυδοσία

Του Κωνσταντίνου Γ. Νούσιου
Δικηγόρου, Περιφερειακού Συμβούλου
 
Η πρόσφατη κατάληψη του κτιρίου της Νομικής Σχολής Αθηνών (όπως και η ομηρία μελών της Συγκλήτου στο ΑΠΘ στα τέλη της περασμένης χρονιάς), έφερε ξανά στην επικαιρότητα το ζήτημα του πανεπιστημιακού ασύλου.
Πρόκειται για το «απαραβίαστο» των «ιερών» πανεπιστημιακών χώρων στους οποίους συντελείται επιστημονική έρευνα και διδασκαλία.
Άσυλα, ως καταφύγια των κατατρεγμένων, ακόμα και παρανόμων, ήταν και οι ναοί των αρχαίων Ελλήνων.
Μεταφερόμενοι ωστόσο στη σημερινή κοινωνία, με τον τρόπο που αυτή είναι δομημένη, το πανεπιστημιακό άσυλο είναι εκτός πραγματικότητας. Ένας θεσμός που με την πάροδο του χρόνου έχασε την ιστορική και ακαδημαϊκή του αξία, με το παράδοξο του εκφυλισμού του εξαιτίας ακριβώς της εφαρμογής του.
Το πανεπιστημιακό άσυλο αναγνωρίζεται ως μέσο για την πραγμάτωση συγκεκριμένων συνταγματικών σκοπών: «της ακαδημαϊκής ελευθερίας», «της ελεύθερης επιστημονικής αναζήτησης» και «της ελεύθερης διακίνησης των ιδεών». Η νομοθετική κατοχύρωση του πανεπιστημιακού ασύλου αποτέλεσε παγκόσμια πρωτοτυπία της ελληνικής έννομης τάξης, καθώς αντίστοιχες διατάξεις δεν συναντώνται σε καμιά σύγχρονη δημοκρατία (στην Εθνοσυνέλευση του 1792, η Γαλλική Επανάσταση κατήργησε όλα τα μέχρι τότε ισχύοντα άσυλα, αφού «ο νόμος είναι το άσυλο όλων των πολιτών»).
 
Το άλλοθι της παρανομίας
Η εμπειρία της 30χρονης σχεδόν εφαρμογής του ακαδημαϊκού ασύλου (1982-2011), μόνο οδυνηρή μπορεί να χαρακτηριστεί. Παρότι συμβόλισε αρχικά την αντίδραση απέναντι στη βία και την καταστολή της απριλιανής δικτατορίας, «στέγασε» ακολούθως κάθε μορφής παρανομίες και αποτέλεσε άλλοθι για τον περιορισμό της ελευθερίας του λόγου, της έρευνας και της διδασκαλίας, εκεί όπου εξ’ ορισμού θα έπρεπε να προστατεύεται. Και κάθε άλλο παρά ανταποκρίθηκε στον συνταγματικό σκοπό για τον οποίο καθιερώθηκε.
Σταδιακά επικράτησε η αντίληψη ότι στα πανεπιστήμια επιτρέπεται ελεύθερα η διάπραξη αδικημάτων του κοινού ποινικού δικαίου, δημιουργώντας συνθήκες ασυδοσίας και ατιμωρησίας.
Υπό το μανδύα του ασύλου, έχουμε δει προπηλακισμούς φοιτητών και καθηγητών, καταστροφές πανεπιστημιακών χώρων, εμπρησμούς ιστορικών κτιρίων, κλοπές ερευνητικών οργάνων, χασισοφυτείες (!) και άλλα σοβαρά ποινικά αδικήματα και εγκληματικές ενέργειες, που τελούνται συνήθως από ανθρώπους εκτός του χώρου του πανεπιστημίου.
Έχουμε βιώσει περιστατικά τυφλής και αναίτιας βίας που αποτελεί από μόνη της κατάλυση του ασύλου, αφού προφανώς παρεμποδίζει την ελεύθερη διακίνηση ιδεών, από τους γνωστούς «μπαχαλάκηδες», αναρχικούς ή τους αυτό-αποκαλούμενους «αντι-εξουσιαστές»,  που πιστεύουν πως ο τίτλος αυτός τους νομιμοποιεί απέναντι στα πάντα.
Η τυραννία της μειοψηφίας…
 
Ο φόβος του πολιτικού κόστους
Όπως μας έδειξε ξεκάθαρα η πρόσφατη κατάληψη στη Νομική, η κατάργηση του πανεπιστημιακού ασύλου (που έγινε με το νόμο Διαμαντοπούλου το 2011) δεν αρκεί, αν δεν συνοδεύεται από αλλαγή νοοτροπίας τόσο των μελών της ακαδημαϊκής κοινότητας όσο και των κρατικών οργάνων που είναι επιφορτισμένα με την τήρηση της δημόσιας τάξης. «Κλειδί» και εδώ είναι η πολιτική βούληση.
Δεν είναι δυνατόν οι αστυνομικές δυνάμεις να παρακολουθούν με άνωθεν εντολή… διακριτικά τους βανδαλισμούς στους χώρους του Πανεπιστημίου (που στη συνέχεια μεταφέρονται και εκτός αυτού) και ο νυν Αναπληρωτής Υπουργός Δημόσιας Τάξης Γιάννης Πανούσης, να πετάει το μπαλάκι στις πρυτανικές αρχές.
Η κυβέρνηση οφείλει να πάρει πρωτοβουλίες και να δείξει πως έχει το θάρρος να αναμετρηθεί με τους καταληψίες. Να διασφαλίσει τις δομές και τις υπηρεσίες που θα θωρακίσουν τη δημοκρατική και ελεύθερη λειτουργία του Πανεπιστημίου έναντι οποιουδήποτε εισβολέα, που πρέπει να υφίσταται τις έννομες συνέπειες.
Η υπεράσπιση του Πανεπιστημίου, που μοιάζει ανοχύρωτο, καθίσταται επιτακτική ανάγκη. Εκτός των άλλων, τα ελληνικά πνευματικά ιδρύματα χάνουν σε ανταγωνιστικότητα σε ευρωπαϊκό και διεθνές επίπεδο, ενώ τίθεται και το ζήτημα της περιουσίας τους που κοστίζει εκατομμύρια (ζημιές που καλείτο κάθε φορά να πληρώσει το ελληνικό δημόσιο), σε μια εποχή που τα περισσότερα βρίσκονται σε δεινή κατάσταση οικονομικά.
Οι λεηλασίες και η επιβολή καθεστώτος ανελευθερίας από μειοψηφίες σε πανεπιστημιακούς χώρους, είναι φαινόμενο που υποδηλώνει την γενικότερη παρακμή του χώρου της Παιδείας. Τα πράγματα είναι πολύ σοβαρά για να κρύβονται κάποιοι πίσω από το ψευτοπολιτικό κόστος. Οι λεκτικές καταδίκες ποτέ δεν έχουν αποτέλεσμα αν δεν ακολουθούνται από πράξεις.
 
Η ευθύνη των φοιτητικών παρατάξεων
Οι φοιτητικές παρατάξεις φέρουν σημαντικό μερίδιο ευθύνης για το ότι έχει επικρατήσει στα Πανεπιστήμια ο νόμος της ζούγκλας, της συνδιαλλαγής και των τραμπουκισμών.
Το δικαίωμα συν-διοίκησης που κατοχυρώθηκε το 1982 (και καταργήθηκε το 2011) με την «φοιτητική ψήφο» για την ανάδειξη των Πρυτάνεων (ελληνική εφεύρεση κι αυτό), οδήγησε σε φαινόμενα συνδιαλλαγής μεταξύ κομμάτων-φοιτητών-καθηγητών. Η εμπλοκή τους στον μηχανισμό του Πανεπιστημίου τους αποπροσανατόλισε από το ρόλο τους, υποβαθμίζοντας τον φοιτητικό συνδικαλισμό αλλά και το κύρος των εκπαιδευτικών.
Η στενή σχέση των φοιτητικών σχηματισμών με τα πολιτικά κόμματα, των οποίων θεωρούνται… θυγατρικές, τους καθιστά συχνά ηθικούς αυτουργούς καταλήψεων, προς εξυπηρέτηση των αντίστοιχων κομματικών συμφερόντων. Η διείσδυση εντός τους αναρχικών στοιχείων ενισχύει τις απόψεις αυτές.
Οι τραμπουκισμοί, οι απειλές, τα καπνογόνα σε κλειστά αμφιθέατρα, οι σεξιστικές επιθέσεις και άλλα τέτοια ωραία στις φοιτητικές συνελεύσεις είναι ενδεικτικά της παρακμής και ευνοούν τη μίμηση.
Όσο τα ακαδημαϊκά ιδρύματα λειτουργούν σε μεγάλο βαθμό ως… φυτώρια κομματικών στελεχών και οι φοιτητικές παρατάξεις αντλούν όφελος από την νοσηρή κατάσταση στην οποία βρίσκεται το ελληνικό πανεπιστήμιο σήμερα, η κατάσταση δύσκολα θα αλλάξει προς το καλύτερο.
Το πανεπιστήμιο είναι κατεξοχήν χώρος πολιτικών και κοινωνικών διεργασιών. Γι’ αυτό το φοιτητικό κίνημα πρέπει να οργανωθεί σε νέα βάση. Οι παρατάξεις να αλλάξουν νοοτροπία και να γίνουν εκφραστές της βούλησης του φοιτητικού σώματος και φορείς των διεκδικήσεών τους.
Αν το κέντρο βάρους μετατεθεί στα φλέγοντα κοινωνικά και εκπαιδευτικά ζητήματα, ίσως η φοιτητική κοινότητα να μπορέσει να αντιμετωπίσει ενωμένη το ζήτημα των καταλήψεων και των προβληματικών που σχετίζονται με το άσυλο.